Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ortak açıklama yaptı.

Erdoğan'ın açıklamaları;

Kim ve ne adına yapılırsa yapılsın terörün sonu hezimettir.Suriye'de barış ve istikrar ortamının tesisi yönünde yürüttüğümüz ortak çalışamaları gözden geçirdik. Birlikte atacağımız adımları istişare ettik. İdlib başta olmak üzere Suriye'de ateşkesin sağlanması gündem maddelerimiz arasındaydı. Rejimin ateşkese uyması konusundaki beklentimizi Rus ve İranlı muhataplarımıza ilettim. Sayın Trump'ın aldığı karar gerçekleşmesi halinde son derece önemlidir. Çekilme sürecinde güç boşluğu olmamalı. Güney sınırımızda bir terör koridoruna müsaade etmeyeceğimizi söylemek istiyorum. 1998'deki Adana mutabakatı çerçevesi içinde geleceğimizi buna göre yorumladığımızı ifade etmek istiyorum. Siyasi çözüm yolunda ciddi mesafeler aldık. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız. Süreci muhakkak başarıya ulaştırmalıyız. Suriyeli kardeşlerimizin geri dönmesi konusunu da ele aldık. Mültecilerin gönüllü ve güvenli bir biçimde geri dönüşlerine olumlu bakıyor ve destekliyoruz. Geri dönüşleri kolaylaştıracak insani alt yapının hazırlanması için biz üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Bir sonraki zirve toplantısına önümüzdeki aylarda Türkiye'de yapma isteğimizi ilettik.

Putin'in açıklamaları;

12. Astana toplantısı Mart ayının sonunda yapılacak. Yoğun bir koordinasyon Suriye krizinin çözümü için çalışmalar yapıyoruz. Bugün krizin çözümü için önemli çalışma alanları belirledik. Anayasa Komitesi listesi onaylandı. Suriye’de barışın sağlanması ve Suriye’nin yeniden inşa edilmesi için gerekli sürece Rusya, Türkiye ve İran sayesinde ulaşılmıştır. İdlib’te çatışmasızlık bölgesi kurulması geçici bir tedbir ve teröristlerin saldırıları cezasız kalmayacaktır. Suriye’de nihai barışın sağlanması ve istikrarın sağlanması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Suriye’de ateşkesin sağlanması terörle mücadeleye bir zarar vermemelidir. Önemli olan Astana formatındaki üç ülke de iş birliğini pekiştirmeye niyetlidir. Astana formatı önemli olduğunu teyit etmiştir. Suriye’de insani sorunların çözümü için çabalarımızı sürdürüceğiz. BM katılımıyla Suriye toplantılarının yapılması konusunda mutabık kaldık.

Ruhani'nin açıklamaları;

Bugünkü toplantımızda çok faydalı bir toplantı oldu. Terörizmle mücadelenin gereği konuşuldu. Herkes tarafından onaylandı. İdlib, Suriye hükümetinin bir parçasıdır ve temizlenmesi lazım. İdlib'de garantörlerin mevcudiyeti geçici. ABD görünüşte Suriye'den geri çekilse de, bize gelen bilgiler diyor ki ABD'liler Suriye'deki müdahalelerini sürdürecekler. Kaç ABD'linin Suriye'de olduğu önemli değil. Suriye tek millete aittir. İki millete değil. Kürtler Suriye'nin bir parçasıdır. Bu zirvemizde biz toprak bütünlüğüne vurgu yaptık. Suriye'nin toprak bütünlüğü, Suriye Kürtlerinin haklarına ve Türkiye'nin güvenliğine önem vermemiz lazım. Biz üç garantör olarak kendi yapacaklarımıza devam edeceğiz çatışmanın azalması için. Suriye çözümü siyasi çözümdür ve askeri çözümü olmayacaktır. Bütün dünyanın ve BM'nin son adıma ulaşmak için yardımlarını bekliyoruz.

Liderler açıklama yaptıktan sonra soru-cevap kısmına geçtiler

İDLİB KONUSU

RUHANİ: İdlib'de ön görülen mekanizma şu ana kadar etkili olmadı. Irak’ın doğusu ve İdlib’in temizlenip Suriye hükümetine verilmeli gerekiyor. Türkiye'nin endişesi var haklı olarak, biz İran olarak son yıllarda teröristlerin hedefindeyiz o nedenle Türkiye'yi iyi anlıyoruz. Tehlikeye cevap vermemiz lazım.

ERDOĞAN: Sınırımızda bir terör koridoru oluşturulmuştu. Bu terör koridorunu yıkma bizim birinci meselemizdi. Bir diğer mesele Halep meselesiydi. Benzer bir olay İdlib'te olacaktı. Rusya ile ortak müdahalemiz göç olayını engelledi. Ama oradaki terör örgütlerine karşı da karşı durmaya mecburuz. Şimdi Fırat'ın doğusu batısı söz konusu. Üç ülke olarak terör örgütlerine tavırlı olmalıyız.

ABD'NİN ÇEKİLME KARARI

ERDOĞAN: Ne olacağı şu anda meçhul bilinmiyor. Bunun da takipçisiyiz. Bizim bütün derdimiz Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanmasıdır. Münbiç'in bir an önce terör örgütlerinden boşaltılmasıdır. Suriye halkına buraların teslim edilmesidir.

PUTİN: Türkiye'nin sınır güvenliğini anlayışla karşılıyoruz. Eninde sonunda Suriye'nin toprak bütünlüğü sağlanmaldır. Terör tehdidi ortadan kalktıkça toprak bütünlüğüne kavuşmalıdır. Biz Trump'ın oldukça aktif bir şekilde çalıştığını biliyoruz. Seçim kampanyasında verdiği vaatleri yerine getiriyor. Bu vaatlerden birisi de askerlerini Suriye'den çekmekti. Bunun eninde sonunda gerçekleştirileceğini umuyoruz.

RUHANİ: Biz ABD konusunda çok iyimser değiliz. ABD Suriye'den kesinlikle çıkarsa Suriye halkı için mutluluk verici olacaktır. ABD'nin rolü hiçbir zaman olumlu olmamıştır. ABD'nin yaptıkları ne ABD halkının ne de bölge halkının menfaatlerine oluyor. Umarız ABD politikalarını tekrar gözden geçirir.

Türkiye'nin Suriye hükümeti ile ilgili bir endişe duyduğunu sanmıyorum. Türkiye'nin endişesi terörist gruplarla ilgili.

SURİYELİ MÜLTECİLERİN DÖNÜŞLERİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?

PUTİN: Herkesin mültecilerin evlerine dönüşlerini istiyorlarsa yaşam şartlarının olumlu olması için çalışmaları lazım. İnsani yardımları engellemek çok tuhaf. Herksin Suriye'ye yardımcı olması lazım.

ERDOĞAN: Anayasa komitesi çalışmalarda beklediğimiz hız yok. Temennimiz bir an önce bu komite oluşsun ki Suriye halkı kendi kararını verebilsin. Cenevre'ye alternatif olma derdinde değiliz. İşlemeyen bir Cenevre sürecine karşı işleyen bir Astana çalışmasını ortaya koyduk. Suriye'ye söz verilen yardımlar gelmemiştir. Bizim kendi bütçemizden yaptığımız harcama 35 milyar doları bulmuştur. 310 bin mülteci geri dönmüştür. Ama bizde 3,6 milyon mülteci vardı. Bu kadarı geri döndü. Geri dönüşleri hızlandırmak için barışın burada sağlamak lazım. Güvenli bölgeler oluşturalım ve burada Suriyeli kardeşlerimize kontlar yapalım diyoruz. Batı lafa gelince lafı yapıyor. Körfezde çok konuşanlar var. Para da bol silaha çok para harcanıyor. Ama buraya gelince yok.

RUHANİ: Mültecilerin geri dönüşü hiçbir şeye bağlanmasın. Neden ülkeden çıktılar? Katliamlar olmuş onlara karşı. Biz teröristleri yok etmediğimiz sürece mülteciler geri dönek için emin olamıyorlar. Geri dönüşlerine yardım etmek istiyorsak Suriye'de terörizmle mücadeleyi artırıp bitirmemiz lazım.

TÜRKİYE, RUSYA VE İRAN'DAN ORTAK BİLDİRİ

Açıklama sonrası Türkiye-Rusya-İran ortak bildirisi yayımlandı.

"(Liderler) Suriye'nin kuzeydoğusunun güvenlik ve istikrarı için eş güdüm yapmakta mutabık kalmışlardır. ABD'nin güçlerini Suriye'den çekmesi istikrar ve güvenliği güçlendirecektir. (Liderler) Suriye'de ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını ifade etmişlerdir."