Türkiye'de sigortalı 14 milyona yakın işçi ve 1 milyon 750 bine yakın işyeri bulunuyor. İşçi ile işveren arasında işler her zaman yolunda gitmiyor. Bazı konularda anlaşmazlıklar çıkabiliyor. Bu durum daha çok kıdem, ihbar tazminatı, izin ve fazla mesai alacaklarından kaynaklanıyor. İşçi isteyip, işveren de diretince konu İş Mahkemelerine gidiyor.

600 BİN DOSYA

İş Mahkemelerindeki davalar da en az 1 yıl sürüyor. 3-4 yıl çözülemeyen davaların olduğu biliniyor. Adalet Bakanlığı'nın verilerine göre; mahkemelerde iş uyuşmazlıklarıyla ilgili 600 bine yakın dosya var. Şimdi yıllarca süren, çalışanı ve patronu zor durumda bırakan anlaşmazlıkların kısa sürede çözülmesi için yeni bir düzenleme geliyor.Düzenlemenin en önemli kısmı 'arabuluculuk' makamını zorunlu hale getirmesi.

ZORUNLU HALE GELECEK

Peki yeni yasa ne getiriyor? 2012'den itibaren faaliyet gösteren arabulucuya başvurmak şu anda isteğe bağlı. Arabulucular, tarafları 1-2 günde anlaştırarak, yıllar alan anlaşmazlıkları kısa sürede çözüyor. Yeni sistemle taraflar önce arabulucuya başvuracak. Bu zorunlu olacak. Arabulucuya başvurmadan açılan dava reddedilecek. Bu yolla mahkemelerin iş yükünün hafifletilmesi, yıllarca süren dava nedeniyle işçi mağduriyetlerinin azaltılması hedefleniyor.

AYNI GÜN, HATTA 1 SAATTE!

Yakında yürürlüğe girmesi beklenen yasayla; işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklar 1 günde hatta birkaç saatte sonuçlandırılacak. Anlaşmazlığın çözümü için arabulucuya en fazla 4 hafta süre verilecek. Bu sürede anlaşma sağlanırsa arabuluculuk ücreti işçi ve işveren tarafından eşit bir şekilde ödenecek. Sorun arabulucu aracılığıyla çözülemezse İş Mahkemesi'nde dava açılabilecek. Davanın iki hafta içinde açılması da zorunlu hale getirilecek.

İŞE İADE İÇİN DE ARABULUCU

* Arabulucu huzurunda anlaşılan konular hakkında taraflar dava açamayacak. Yani temyiz yolu kapalı.

* İşe iade talebiyle ilgili arabulucuya başvuru 1 ay içinde yapılacak.

* İş sözleşmesi feshinin geçerli bir sebebe dayandığını işveren ispatlamak zorunda olacak.

* Kıdem, ihbar ve kötü niyet tazminatındaki zaman aşımı süresi 10 yıldan 5 yıla inecek.

* Gazeteci ve gemi adamı işçi kabul edilecek ve kıdem tazminatına hak kazanacak.

* İş kazası ve meslek hastalığı kaynaklı maddi ve manevi tazminatları için arabulucu şartı olmayacak.

* Arabulucuya başvurmadan açılan dava reddedilecek.

* Arabulucu anlaşmazlığı en fazla 4 haftada çözecek.

* Mevcut verilere göre arabulucu 100 anlaşmazlığın 95'ini 1 günde çözüyor.

* Arabulucuya başvurudan itibaren zaman aşımı süresi dondurulacak.

* Sigortayla ilgili anlaşmazlıklarda önce SGK'ya başvuru yapılacak.

EĞİTİM BAŞLIYOR

Uzlaştırmacılar için zorunlu hale getirilen eğitimlere Adalet Bakanlığının belirlediği kurumlarda 9 Ekim Pazartesi günü başlanacak.

Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü Alternatif  Çözümler Daire Başkanlığı yetkililerinden aldığı bilgiye göre, Resmi Gazete'de  yayımlanarak yürürlüğe giren "Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği"  kapsamında uzlaştırmacılara zorunlu eğitim getirildi. Alternatif Çözümler Daire Başkanlığı, Türkiye'de ilk kez hayata  geçecek uygulama için 15 kuruma eğitim izni verdi.

Eğitim iznine sahip kurumlar arasından Türkiye Barolar Birliği,  Ankara, Bahçeşehir, Dokuz Eylül, TOBB Ekonomi ve Teknoloji, Başkent, Selçuk,  Yaşar, Ankara Sosyal Bilimler ile İstanbul Ticaret üniversiteleri bulundukları  kentlerin haricinde ülke genelinde eğitim verebilecek. İstanbul Şehir, Özyeğin ve İstanbul Bilgi Üniversitesine İstanbul,  İnönü Üniversitesine Malatya ve Sakarya Üniversitesine ise Sakarya'da eğitim izni çıkarıldı.

Hafta içi ve sonu yapılabilecek eğitimler,  onarıcı adalet, onarıcı  adalet programlarında mağdur fail uzlaştırması, alternatif uyuşmazlık çözümü,  iletişim, müzakere teknikleri, uygulama eğitimi ve ceza adalet sistemi konularını  kapsayacak. Uzlaştırmacı eğitimi, 36'sı teorik, 12'si uygulamalı olmak üzere en az  48 ders saatinden oluşacak. Günlük eğitim en fazla 8 saat yapılabilecek.  Eğitim grupları ise en  fazla 30 kişiden oluşacak. Bu sayıdan daha fazla kişiden oluşan gruplar için  Alternatif Çözümler Daire Başkanlığından izin alınması gerekecek.

Eğitimi tamamlayanlara eğitim kuruluşlarınca katılım belgesi  verilecek. Uzlaştırmacı eğitimini bitirenler, Alternatif Çözümler Daire  Başkanlığınca yazılı sınava alınacak.

UZLAŞTIRMACI SINAVI OCAK AYINDA

Sınavda 100 üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak ve  uzlaştırmacı olarak görev yapabilecek. Eğitimlere katılmayan ve sınavda başarı  elde edemeyenler uzlaştırmacı olamayacak. Uzlaştırmacılar, istedikleri ağır ceza mahkemesi ve cumhuriyet  başsavcılığı yargı çevresinde görev üstlenecek.

Eğitimler, izin verilen kuruluşlarca 9 Ekim'de verilmeye başlanacak.  Eğitimlerin tamamlanmasının ardından ocak ayı içerisinde yazılı sınav yapılacak.  İhtiyaç duyulması halinde ise 2018'de ikinci bir sınav düzenlenebilecek. Mevcut görev yapan 17 bin 400 uzlaştırmacının görevi, yeni  uzlaştırmacıların belirlenmesinin ardından sona erecek.

KİMLER UZLAŞTIRMACI OLABİLECEK?

Avukatlar, hukuk fakültesi mezunları ve hukuk öğrenimi alanlar uzlaştırmacı olabilecek. Siyasal bilgiler, iktisadi ve idari bilimler, iktisat ve işletme  fakültelerinden mezun olanların uzlaştırmacı olmaları için zorunlu hale getirilen  eğitime katılabilmeleri için üniversite eğitimi döneminde anayasa hukuku, ceza  hukuku, ceza muhakemesi hukuku, hukuk başlangıcı, hukuka giriş, hukukun temel  kavramları, temel hukuk, ticaret, iş ve borçlar hukuku derslerinden en az 2'sini  almış olmaları şartı aranacak.

UZLAŞTIRMACININ GÖREVİ

Özellikle Avrupa ve ABD hukukunda sıkça başvurulan bir kurum olan uzlaşma ve uzlaştırmacılık, birçok konudaki uyuşmazlığı yargı yoluna gitmeden  çözümlemeyi amaçlıyor. Cumhuriyet savcısı veya mahkemece görevlendirilen hukuk öğrenimi görmüş kişi veya cumhuriyet savcısı ya da mahkemenin isteği üzerine baro tarafından görevlendirilen avukatlardan oluşan, şüpheli veya sanık ile mağdur  veya suçtan zarar gören arasındaki uzlaştırma müzakerelerini yöneten kişiler,  uzlaştırmacı olarak görev yapıyor.