Kara Cuma asıl adıyla bilinen Black Friday, adından da kolayca anlaşılabileceği üzere doğrudan ülkemizin kültürü ile ilgili özel günlerinden biri değildir. Açıkcası bu kavram ülkemizin geriden takip ettiği bir alışveriş çılgınlığıdır. Bunun dışında dolayısıyla market temelli bir gün olan kara cuma aslında markaların insanları avlamak için geliştirdiği günümüz kapitalizmin 'etkinliklerinden' biridir. Genel anlamda insanların ihtiyaçlarını ve zevklerini daha ucuza elde etmelerini sağlamak amacıyla fazlasıyla popülerliğe bile ulaşmış bir gündür.
***
Özellikle Amerika Birleşik Devletlerin'de, Yılbaşı ve Noel öncesi alışveriş döneminin başlangıç günü düşüncesi 1932 yılından beri var olan bir durumdur. Ancak günü özel bir isimle adlandırmak akıllarına ilk kez 1961 yılında gelmiştir.
Kara Cuma, insanlara hayatta kalma maliyetlerini kısa bir süreliğine bile olsa daha az miktarlar ödenerek daha fazla mal alınacak şekilde desteklemek amacındadır. İndirimler ve kampanyalar sayesinde dükkanlar yüksek kârlar elde etmiş ve bu yüksek kazançlarından faydalanabilmenin doruklarına ulaşmak amacıyla sabah erken saatlerde dükkanlarını açıp gece geç saatlere kadar çalışmışlardır. Bu durumdan yararlanmak amacıyla sadece çalışma saatlerinde değil fiyatlarda da yüksek miktarlarda cezbedicilik içeren değişiklikler görülmüş ve insanları ihtiyaçlarından fazlasını almaya ve para harcamaya itmiştir.
***
Peki Kara Cuma nasıl ortaya çıktı? Ve bizimle iligisi var mıydı?
Aslında Black Friday ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde kutlanmaya başlanmış. Sonra da İngiltere ve Kanada da kutlamaya eşlik etmiştir. Fakat İngiltere ve Kanada’nın Black Friday olarak adlandırdıkları tarih, Amerika Birleşik Devletleri’nin kutlama yaptığı tarihten farklıdır. Dünyada genel olarak talep gören Kara Cuma kutlamaları Amerika Birleşik Devletleri’nde kutlanan Black Friday günüdür. Bu günde dünyanın önde gelen perakende ürün satıcıları ve ünlü marka mağazaları önemli indirimlerde bulunur. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde bazı mağazalar, ürünlerini maliyetine satarak yoğun talep görürler.
Gelelim Kara Cuma'nın isminin nereden geldiğine...
Mitlere göre Kara Cuma, dükkanların açılış saati olan sabah 04.00 ila 05.00’daki havanın renginin siyah olmasından -çünkü o saatlerde müşterilerin marketlerin önünde bekliyor olmasından kaynaklı- gecenin renginin getirdiği zifiri karanlık.
Başka bir inanışa göre ise, Kasım ayının son Perşembesi ABD'de geleneksel Şükran günüdür. Ertesi gün, Cuma, Noel alışverişi başlangıcıdır. Yıl boyu zarar etmiş dükkanlar kâra geçmeye başlar. Bilançolarda zarar kırmızı, kâr siyahla yazılır. Bu yüzden Kasımın son Cumasına “Siyah Cuma” denir.
Bir başka söylentiye göre ise; Amerika'da 1952 yılında köleliğin kaldırılmasından önce Şükran Günü'nden sonraki Cuma gününde köle sahipleri plantasyondaki siyahi köleleri pazara topluca getirip fiyatlarda damping yapmasıyla Kara Cuma deyiminin buradan çıkması ve evrenselleşmesi.
***
Bizim dinimizin öngördüğü kutsal gün Cuma olduğu için de biz de doğal olarak bugünü 'kara'lıktan çıkarttık 'efsane' yaptık, 'bereketli' yaptık, 'muhteşem' yaptık. İyi de yaptık. Her ne kadar biz kendimizce cumaları aklaştırsak da hâlâ Cumalarımızı 'kara'laştırmaya devam eden çok büyük alış veriş siteleri var. O sitelerden henüz 18 yaşını doldurmuş hatta doldurmamış ek kredi kartı sahibi çocuklarımız Cuma Gününü dini bir gün olarak değil de, Cuma gününü 'Kara Cuma' veya 'alış veriş günü' olarak bilinçaltına yerleştirmelerine neden olabilecekleri endişesini taşımaktayım.
Pek çok site aslında özellikle son üç yıldır ülkemizde olması gerektiği gibi reklamını yaparken 'Efsane Cuma, Muhteşem Cuma' vb. nedense, bir kaç sitedeyse 'Kara Cuma' rezaletini devam ettirmekte. Bu konuda gerekli hassasiyetliğin hiç gösterilmediğini düşünmekteyim.Hatta bu konuyla ilgili olarak Diyanet de 2017 yılında tepkisini koymuş dinimizde Cumanın ne kadar önemli bir gün olduğununa dair fetva vermiştir. Bu konudaki temennimiz bir sonraki yılda bir daha söylenmemesi. Çünkü bu bir inanç meselesi, vicdan meselesi, duyarlılık meselesidir.
Bununla birlikte, indirim gerçekten beklenilen kadar yapılıyor mu? Yoksa, alicengiz oyunları mı oynanıyor? Yani tabiri yerindeyse, önce bindirim sonra indirim mi yapılıyor? Alım gücü düşük vatandaşların beklentilerini karşılıyor mu?
Aslında beklenildiği kadar indirimler yapılmadığının herkes farkında. Peki satın alanlar kimler? Alım gücü yüksek olanlar mı? Hiç sanmıyorum. Ayağını yorganına göre uzatmasını bilmeyen o kadar çok insanımız var ki memleketimizde malesef. Umarım bu alış veriş çılgınlığı "Bereketli ya da Muhteşem ya da Kutsal Cuma" bereket getirip gerçekten beklentileri karşılamıştır.
Yoksa ne de olsa kartımız var düşüncesiyle ihtiyacımız olmayan şeyleri almış olabilir miyiz? Biraz da iğneyi kendimize batırsak mı?
Ne dersiniz?
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Galatasaray | 30 | 26 | 1 | 3 | 68 | 20 | 81 | +48 |
2 | Fenerbahçe | 30 | 25 | 1 | 4 | 79 | 25 | 79 | +54 |
3 | Trabzonspor | 30 | 15 | 11 | 4 | 51 | 40 | 49 | +11 |
4 | Beşiktaş | 30 | 14 | 12 | 4 | 40 | 36 | 46 | +4 |
5 | Kasımpaşa | 30 | 12 | 11 | 7 | 53 | 55 | 43 | -2 |
6 | Başakşehir FK | 30 | 12 | 12 | 6 | 38 | 35 | 42 | +3 |
7 | Çaykur Rizespor | 30 | 12 | 12 | 6 | 36 | 47 | 42 | -11 |
8 | Antalyaspor | 30 | 10 | 9 | 11 | 35 | 33 | 41 | +2 |
9 | Adana Demirspor | 30 | 9 | 9 | 12 | 46 | 39 | 39 | +7 |
10 | Alanyaspor | 30 | 9 | 9 | 12 | 38 | 42 | 39 | -4 |
11 | Sivasspor | 30 | 9 | 10 | 11 | 36 | 43 | 38 | -7 |
12 | Samsunspor | 30 | 10 | 14 | 6 | 35 | 41 | 36 | -6 |
13 | Kayserispor | 30 | 10 | 11 | 9 | 36 | 43 | 36 | -7 |
14 | MKE Ankaragücü | 30 | 7 | 11 | 12 | 36 | 39 | 33 | -3 |
15 | Hatayspor | 30 | 7 | 11 | 12 | 36 | 40 | 33 | -4 |
16 | Konyaspor | 30 | 7 | 11 | 12 | 31 | 42 | 33 | -11 |
17 | Gaziantep FK | 30 | 8 | 15 | 7 | 34 | 44 | 31 | -10 |
18 | Fatih Karagümrük | 30 | 7 | 14 | 9 | 34 | 38 | 30 | -4 |
19 | Pendikspor | 30 | 7 | 15 | 8 | 34 | 61 | 29 | -27 |
20 | İstanbulspor | 30 | 3 | 20 | 7 | 22 | 55 | 13 | -33 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Eyüpspor | 27 | 21 | 5 | 1 | 64 | 23 | 64 | +41 |
2 | Göztepe | 27 | 17 | 5 | 5 | 45 | 15 | 56 | +30 |
3 | Sakaryaspor | 27 | 13 | 6 | 8 | 41 | 28 | 47 | +13 |
4 | Çorum FK | 27 | 13 | 8 | 6 | 44 | 28 | 45 | +16 |
5 | Kocaelispor | 27 | 13 | 8 | 6 | 39 | 31 | 45 | +8 |
6 | Bodrumspor | 27 | 12 | 7 | 8 | 35 | 19 | 44 | +16 |
7 | Boluspor | 27 | 12 | 8 | 7 | 26 | 28 | 43 | -2 |
8 | Bandırmaspor | 27 | 11 | 8 | 8 | 37 | 24 | 41 | +13 |
9 | Gençlerbirliği | 27 | 10 | 7 | 10 | 31 | 26 | 40 | +5 |
10 | Erzurumspor FK | 27 | 10 | 7 | 10 | 26 | 21 | 37 | +5 |
11 | Ümraniyespor | 27 | 9 | 12 | 6 | 32 | 39 | 33 | -7 |
12 | Keçiörengücü | 27 | 8 | 11 | 8 | 24 | 33 | 32 | -9 |
13 | Manisa FK | 27 | 7 | 10 | 10 | 33 | 33 | 31 | 0 |
14 | Şanlıurfaspor | 27 | 6 | 12 | 9 | 23 | 30 | 27 | -7 |
15 | Tuzlaspor | 27 | 7 | 14 | 6 | 26 | 43 | 27 | -17 |
16 | Adanaspor | 27 | 8 | 16 | 3 | 21 | 40 | 27 | -19 |
17 | Altay | 27 | 5 | 19 | 3 | 12 | 55 | 15 | -43 |
18 | Giresunspor | 27 | 2 | 21 | 4 | 12 | 55 | 7 | -43 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Esenler Erokspor | 30 | 21 | 5 | 4 | 67 | 26 | 67 | +41 |
2 | Bucaspor 1928 | 30 | 18 | 3 | 9 | 46 | 19 | 63 | +27 |
3 | Van Spor FK | 30 | 19 | 5 | 6 | 50 | 31 | 63 | +19 |
4 | 1461 Trabzon FK | 30 | 16 | 6 | 8 | 56 | 32 | 56 | +24 |
5 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 30 | 15 | 6 | 9 | 42 | 25 | 54 | +17 |
6 | Ankaraspor | 31 | 14 | 6 | 11 | 39 | 26 | 53 | +13 |
7 | Ankara Demirspor | 30 | 13 | 12 | 5 | 35 | 32 | 44 | +3 |
8 | Karacabey Belediye Spor | 31 | 11 | 10 | 10 | 32 | 29 | 43 | +3 |
9 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 30 | 12 | 13 | 5 | 35 | 31 | 41 | +4 |
10 | Diyarbekir Spor | 30 | 11 | 12 | 7 | 32 | 30 | 40 | +2 |
11 | Kırklarelispor | 31 | 9 | 12 | 10 | 24 | 34 | 37 | -10 |
12 | Hes İlaç Afyonspor | 30 | 8 | 11 | 11 | 18 | 28 | 35 | -10 |
13 | Nazilli Belediyespor | 31 | 10 | 13 | 8 | 35 | 49 | 35 | -14 |
14 | Altınordu | 30 | 8 | 12 | 10 | 34 | 31 | 34 | +3 |
15 | Serik Belediyespor | 31 | 8 | 13 | 10 | 25 | 34 | 34 | -9 |
16 | Zonguldak Kömürspor | 30 | 7 | 15 | 8 | 29 | 49 | 26 | -20 |
17 | Kırşehir Futbol SK | 31 | 5 | 20 | 6 | 28 | 61 | 21 | -33 |
18 | Bursaspor | 30 | 5 | 17 | 8 | 22 | 50 | 20 | -28 |
19 | Adıyaman FK | 30 | 3 | 22 | 5 | 20 | 52 | 14 | -32 |
Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Aliağa Futbol A.Ş. | 24 | 17 | 0 | 7 | 50 | 12 | 58 | +38 |
2 | Kepezspor FAŞ | 23 | 18 | 1 | 4 | 47 | 11 | 58 | +36 |
3 | 52 Orduspor FK | 24 | 12 | 7 | 5 | 30 | 22 | 41 | +8 |
4 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 23 | 11 | 6 | 6 | 28 | 19 | 39 | +9 |
5 | Edirnespor | 23 | 11 | 8 | 4 | 37 | 22 | 37 | +15 |
6 | İnegöl Kafkas GK | 23 | 9 | 6 | 8 | 24 | 23 | 35 | +1 |
7 | Mardin 1969 Spor | 23 | 10 | 9 | 4 | 31 | 26 | 34 | +5 |
8 | K.Çekmece Sinopspor | 24 | 9 | 9 | 6 | 33 | 25 | 33 | +8 |
9 | Artvin Hopaspor | 23 | 8 | 8 | 7 | 30 | 22 | 31 | +8 |
10 | Karabük İdmanyurdu Spor | 23 | 9 | 10 | 4 | 21 | 31 | 31 | -10 |
11 | Talasgücü Belediyespor | 24 | 8 | 14 | 2 | 24 | 37 | 26 | -13 |
12 | Kırıkkalegücü FK | 23 | 6 | 12 | 5 | 18 | 29 | 23 | -11 |
13 | Gümüşhanespor | 24 | 4 | 11 | 9 | 18 | 37 | 21 | -19 |
14 | Malatya Arguvanspor | 23 | 2 | 17 | 4 | 9 | 40 | 10 | -31 |
15 | Tarsus İdman Yurdu | 23 | 2 | 18 | 3 | 16 | 60 | 9 | -44 |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
02/04/2024 | İstanbulspor | vs | Çaykur Rizespor |
02/04/2024 | Antalyaspor | vs | MKE Ankaragücü |
02/04/2024 | Galatasaray | vs | Hatayspor |
02/04/2024 | Gaziantep FK | vs | Alanyaspor |
03/04/2024 | Sivasspor | vs | Fatih Karagümrük |
03/04/2024 | Fenerbahçe | vs | Adana Demirspor |
03/04/2024 | Kayserispor | vs | Kasımpaşa |
03/04/2024 | Konyaspor | vs | Trabzonspor |
04/04/2024 | Başakşehir FK | vs | Beşiktaş |
04/04/2024 | Samsunspor | vs | Pendikspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
02/04/2024 | Keçiörengücü | vs | Çorum FK |
02/04/2024 | Şanlıurfaspor | vs | Sakaryaspor |
02/04/2024 | Boluspor | vs | Gençlerbirliği |
02/04/2024 | Manisa FK | vs | Bodrum FK |
03/04/2024 | Tuzlaspor | vs | Ümraniyespor |
03/04/2024 | Adanaspor | vs | Eyüpspor |
03/04/2024 | Altay | vs | Bandırmaspor |
03/04/2024 | Kocaelispor | vs | Göztepe |
04/04/2024 | Erzurumspor FK | vs | Giresunspor |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
03/04/2024 | Diyarbekir Spor | vs | Nazilli Belediyespor |
03/04/2024 | Esenler Erokspor | vs | Beyoğlu Yeniçarşıspor |
03/04/2024 | Hes İlaç Afyonspor | vs | Altınordu |
03/04/2024 | Kırklarelispor | vs | Bucaspor 1928 |
03/04/2024 | Kırşehir Futbol SK | vs | Adıyaman FK |
03/04/2024 | Van Spor FK | vs | Ankaraspor |
03/04/2024 | Yeni Mersin İdman Yurdu | vs | Karacabey Belediye Spor |
03/04/2024 | Zonguldak Kömürspor | vs | Bursaspor |
03/04/2024 | 1461 Trabzon FK | vs | Ankara Demirspor |
03/04/2024 | Kırklarelispor - Bucaspor 1928 | Kırklarelispor ligde evindeki son 5 maçında hiç kaybetmedi | Kırklarelispor yenilmez |
03/04/2024 | Diyarbekir Spor - Nazilli Belediyespor | Diyarbekir Spor ligdeki son 5 maçında hiç kazanamadı | Nazilli Belediyespor yenilmez |
03/04/2024 | Van Spor FK - Ankaraspor | Van Spor FK ligde evindeki son 7 maçını kazandı | Van Spor FK kazanır |
Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
---|---|---|---|
03/04/2024 | Artvin Hopaspor | vs | Edirnespor |
03/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | vs | Gümüşhanespor |
03/04/2024 | K.Çekmece Sinopspor | vs | İnegöl Kafkas GK |
03/04/2024 | Malatya Arguvanspor | vs | Kepezspor FAŞ |
03/04/2024 | Mardin 1969 Spor | vs | Aliağa Futbol A.Ş. |
03/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | vs | Kırıkkalegücü FK |
03/04/2024 | 52 Orduspor FK | vs | Karabük İdmanyurdu Spor |
03/04/2024 | 52 Orduspor FK - Karabük İdmanyurdu Spor | 52 Orduspor FK ligde evindeki son 5 maçını kazandı | 52 Orduspor FK kazanır |
03/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu - Kırıkkalegücü FK | Kırıkkalegücü FK ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Tarsus İdman Yurdu yenilmez |