Geçen hafta Ermenistan Ordusu Azerbaycan’ın Tovuz kentine harekât başlattı ve Azerbaycan Ordusu kayıplar verdi. Şehit oldular, Allah rahmet eylesin. Azerbaycan bu harekâta derhal karşılık verdi ve Ermenistan’ı ciddi kayıplara uğrattığını açıkladı. Ermenistan neden diğer yerlere değil de Tovuz’a harekâtta bulundu? Çünkü Tovuz Kura Vadisini kontrol eden bir kritik arazi arızasıdır. Gürcistan’a ve Türkiye’ye gidip gelen yollar Kura Vadisinden geçmektedir. Bakü- Ceyhan boru hattı da buradan geçmektedir. Ayrıca Türkiye’den hem İran’a hem de Azerbaycan’a giden yolları kontrol etmektedir.

Tovuz bölgesinde Ermenistan’ın başarılı olması halinde bölgenin güvenliği Türkiye açısından da riske girer. Ermenistan Rusya açısından çok önemlidir. Kafkaslar büyük bir oyunun döndüğü merkez haline geldi. Hatta öyle ki Suriye, Doğu Akdeniz ve Libya olayının diğer bir deyişle Büyük Ortadoğu Projesinin (BOP) çatısı durumuna geldi. Hatta denilebilir ki uluslar arası güç oyunları Akdeniz’den Kafkaslara taşınmış konumda. Gürcistan’da Cavaheti bölgesi var. Cevaheti bölgesinde yoğun Ermeni nüfus mevcut. Bu nüfus bağımsızlık istedi ama Rusya olmaz dedi. Buna rağmen bazı haklar aldılar. Gürcistan’da yarın öbürgün bir karışıklık başlarsa Cevaheti yine Ermenistan tarafından karıştırılacaktır. Örneğin Cavahiti’de resmi dil Ermenice olsun diyorlar. Türkiye’nin bütün boru hatları Cevaheti’den geçiyor. Bir karışıklık durumunda Cevaheti Ermenista’a geçerse Türkiye’nin enerji güvenliği altüst olur ve büyük tehdit altına girer. Bakü- Tiflis –Kars demiryolu da buradan geçiyor ve Türkiye bu yolu kullanarak Ortaasya’ya mal gönderiyor.

Bu sebeple Türkiye karşıt hamle olarak NATO toplantısına Gürcistan’ın neden davet edilmediğini soruyor. ABD de Romanya, Bulgaristan, Ukrayna gibi Gürcistan’ı da NATO düzlemine çekmek istiyor. Buna karşın Gürcistan NATO’ya girerse Rusya Rusya olmaktan çıkar. Rusya olur vermeden Ermenistan’ın Tovoz’a saldırması mümkün değildir. Zaten Ermenistan ekonomisi de çok kötü durumda. Rusya Ermenistan’ın bu saldırısı ile Türkiye’ye şu mesajı veriyor; Karadeniz’de NATO meselesi devam ederse bu harekât genişleyerek devam eder. Sayın Cumhurbaşkanımızın da açıkladığı üzere Türkiye koşulsuz olarak Azerbaycan’ın yanında olacaktır, olmalıdır da. Çünkü bir millet iki devlet söz konusudur. Bu durumda “yeni bir cephe” daha açılmış olacaktır. Rusya bu bölgede NATO’yu ve AB’yi görmek istemiyor. ABD’yi görmeyi ise hiç istemiyor. Buna karşın Rusya Ortadoğu’da da olmak istiyor.

Kafkasya’da bir durum olduğunda tıpkı 19.yy. daki gibi doğrudan giriyor ama Ortadoğu’da PKK gibi terör örgütlerini kullanıyor. Kafkasya’da Fransa’nın da çok önemli etki gücü olduğu biliniyor ve aynı Fransa hem Doğu Akdeniz hem de Libya cephesinde Türkiye’nin karşısında adeta hasmı olan devlet konumundadır. Le Point dergisinin kapağına “Sainte-Sophie, Syrie, Libye, Mediterranee… Erdoğan La guerre a’ nos portes.” ('Ayasofya, Suriye, Libya, Akdeniz... Erdoğan, Kapımızdaki Savaş') manşetini atması boşuna değildir. 2007'de Rusya Gürcistan’a harekât gerçekleştirdiğinde en etkin unsur Fransa olmuştur. Çünkü Fransa’nın Ermenistan ve Ermeni Diasporası kanalları çok açıktır. Fransa ile Rusya hem Suriye’de hem Libya’da partner durumundadırlar ve Kafkasya’daki sorunların baş aktörü ise Fransa’dır. Bu noktada dünya politikalarını okurken bir ülkenin koloniyal geleneği olup olmadığına da dikkatle bakmak gerekir. Rusya için NATO bağlamında Ortodoks Ukrayna birinci tehdit durumundadır. Türkiye’nin de Kafkasya’da STK’ları vasıtası ile etkin olduğu Abhazya, Çeçenistan gibi bölgeler bulunmaktadır. Rusya Türkiye’yi Suriye ve Libya’da köşeye sıkıştırmak için Azerbaycan’ı kullanmaya çalışıyor. Çünkü Doğu Akdeniz’de olmak istiyor. Bu isteğinin temelinde de kendisine güneyden oluşabilecek bir tehdidi anakarasından uzakta karşılamak yani savunma hattını ileriye kaydırmış olmak amacı yatıyor. Öte yandan Rusya yaklaşık beş yıldır Azerbaycan’da etkili durumdadır. Son dönemde bazı Azeri Milletvekillerinin Rusya’ya yanaştığını biliyoruz. Azeri Ordusunu Türk Silahlı Kuvvetleri yani Türkiye Cumhuriyeti kurdu ama bu gün aynı ölçüde İsrail de etkili çünkü doğrudan yatırım yapıyor. Rusya uyguladığı politika ile Azerbaycan’ı etki altında tutarak bir direnç alanı yapmak istiyor ve Kafkasya’daki bu durumu Batı’ya karşı bir koz olarak yarattı. Türkiye’nin Kafkasya’daki bir reaksiyonunda NATO’nun arkasında duracağı da ciddi şüphe altındadır. Çünkü Fransa Türkiye’yi her alanda baltalamak için tüm siyasi kozlarını oynayacaktır. Tabii Kafkasya meselesi içinde bir de hiç görüntü vermeyen Çin var. Çin’de Yeni İpek Yolunu Gürcistan limanlarından Romanya ve İstanbul üzerinden Avrupa’ya götüreyim diyor. Bu bağlamda Kafkasya olayı Doğu Akdeniz’den Libya’dan, Suriye’den bağımsız olmayıp hepsi bir bütünün parçalarıdır. Bu arada Rusya’nın güney güvenlik kuşağını Libya, Mısır ve Suriye üzerinden kurduğunu, Rusya açısından eksende bir tek Türkiye’nin olmadığının da önemini belirtmek gerekir.

Rusya Türkiye’nin Azerbaycan – Ermenistan olayına müdahil olmasını asla istememektedir ve burada raconu ben keserim demektedir. Ancak Türkiye’nin Azerbaycan’ı yalnız bırakmasını da kimse beklememelidir. Buna karşın Türkiye, Rusya için de çok önemli bir ülkedir. Çünkü; Rusya’nın güvenliği Türkiye’den geçmektedir, Türkiye Batı ile entegre olmuş bir Batı ülkesidir ve açık bir ülkedir, NATO’nun önemli üyesidir. Bu nedenlerle Rusya Türkiye’nin çok önemli bir bölgesel güç olduğunu göz ardı edemez. Yukarıdaki tespitler ışığında kısa bir durum muhakemesi yaptığımızda Azerbaycan bizim için çok önemlidir. Kafkaslarda Türkiye’nin bir müdahalesi sözkonusu olursa askeri strateji açısından asli cephe, tali cephe ve sıklet merkezi kurallarını göz önüne alırsak asli cephe neresi olacaktır, Suriye mi, Doğu Akdeniz mi, Libya mı, Ege mi, Kıbrıs mı, Kafkasya mı? Harpte bir asli cephe olur, diğerleri tali cephedir. Şimdi bunlardan hangisi hangisidir? Asli cephede sıklet merkezi oluşturduğumuzda diğer cephelerde yeterli kuvveti bulundurmak nasıl olacaktır? Kuvvetin bölünmesi sonucu nasıl etkiler? Hedef ile imkân arasındaki dengenin tutturulması şarttır. Dış politikada siyasi türbülansların çok kuvvetli olduğu dönemlerde çok hassas dengeler üzerinde oynayabilecek ince politikalar yürütmek gerekir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti bunu başaracak imkân ve kabiliyete sahiptir.