The Economist Intelligence Unit tarafından yayımlanan ve 2021’de hangi sektörü nelerin beklediğini incelediğim analizde, otomotivden, perakendeye, enerjiden, turizme ve eğlenceye, neredeyse hiçbir sektörde pandemi öncesi düzeylere ulaşılamayacağı öngörülüyor.2021 yılında da iş hayatı yine ekran başında geçecek. Forbes’un öngörülerine göre salgının en çok vurduğu sektörler bu yıl da toparlanamayacak, kariyer planları sil baştan yeniden yapılacak.

ZOOM'LAMAYA DEVAM; Birçok insan için bunaltıcı olsa da, ofise dönmek o kadar da hızlı olacak gibi görünmüyor. Aşılanma’ya başlansa’da Toplumun tümünün aşılanmasına dair planlar net olmadığı için birçok şirketin 2021 planlarında ofise dönüş pek gözükmüyor. Birçok insan için Zoom toplantıları çekilmez hale gelse de, 2021 de müşteri ve iş ortaklarıyla yüz yüze buluşmalar çok mümkün olmadığı için yine ekran başında geçecek gibi görünüyor.

KARİYERLER DEĞİŞECEK; Çalıştıkları sektör salgından darbe alan birçok insan kariyer planlarını değiştirmek zorunda kalacak. Birçok insan da, salgınla yükselişe geçen sektörlerde yeteneklerini geliştirmek için yeni eğitim programlarına başvuracak arayış içinde olacak.

İŞYERİ SADAKATİ AZALACAK; Bir vakumdaymış gibi çalışmaktan ve izolasyondan nefret eden insanların sayısı giderek artıyor. İş arkadaşlarıyla yüz yüze iletişim kuramama ve kendini yalnız hissetme duygusu, evden çalışan birçok insanın işyerine bağlılık ve sadakat duygularını zedeledi. Kendi gelecekleri için daha çok endişelenen çalışanların işyerine bağlılıkları bu yıl da azalmaya devam edecek. Bu da daha iyi bir iş bulmak için LinkedIn gibi platformlara CV gönderenlerin sayısında artışa neden olacak. İyi bir CV yazmak için profesyonel destek arayışı artarken, yüz yüze iş görüşmelerinin yerini online mülakatlar alacak. Başvuru mektupları ise kendinizi anlatma fırsatı yaratabilmek için bugüne kadar hiç olmadığı kadar değerli bir araç haline gelecek.

İŞSİZLİK ARTACAK; Maliyetleri kontrol etmek ve ayakta kalmak için kemer sıkan işverenler, bu yıl da işten çıkarmalara devam edecek. Perakende, küçük işletme, lokanta ve mağazalardaki kan kaybı bu yıl da sürecek. 2020 yılında en çok kayıp veren turizm, havacılık, hava yolu şirketleri, kruvaziyerler, petrol ve gaz, özel okul, lokanta, otomobil yedek parça ve eğlence sektörleri eski güzel günlerine bu yıl da dönemeyecek. Bu yılın kazana’nı Turizm sektörün’den örnek verecek olursam Butik Oteller olacak.McKinsey raporuna göre, başta sanat, eğlence, otel, restoran, eğitim kurumları, ulaşım, imalat, gaz ve petrol sektörleri olmak üzere 2020'nin en çok vurduğu sektörler bu yıl da toparlanma şansını yakalayamayacak.

Ocak ayında Çin’de ortaya çıkan ve çok kısa bir sürede tüm dünya ekonomilerini durma noktasına getiren COVID-19 pandemisi, 2021’de de ekonomilerin en önemli gündem maddesi olmaya devam edecek. The Economist’in araştırma birimi Intelligence Unit (EIU) tarafından here yıl gerçekleştirilen ve gelecek yıl hangi sektörü nelerin beklediğinin ele alındığı sektörler analizinde 2021 yılında hiçbir sektörde genel durumun “güneşli” olmayacağı, tüm sektörlerde ya iyileşme çabalarının süreceği ya da yılı harika bir ivmeyle geçirmeseler de, olası iyileşme ivmesiyle korunaklı geçirecekleri belirtiliyor. Pandemiden çıkış için birçok otoritenin de dikkat çektiği gibi sağlık altyapıları tüm dünyada iyileşmek zorunda. COVID-19 aşısı yaygınlaşsa bile sürü bağışıklığına ulaşılana kadar sosyal mesafenin korunmaya devam etmesi nedeniyle uzaktan çalışma ve online alışveriş gibi trendler gücünü korumayı sürdürecek. Bu nedenle EIU analizinde sağlık ve bilişim teknolojilerinin 2021 yılını diğerlerine nispeten en iyi geçirecek sektörler olması öngörülürken, turizm ve otomotiv için 2021 de çok zor bir yıl olmaya devam edecek. Tüketici tavrında pandemi nedeniyle yaşanan bazı dönüşümler, pandemi sona erse bile eskiye dönmeyecek. Online alışveriş ise bu anlamda asla tam olarak eskiye dönülmeyecek tavırlardan biri olarak öne çıkıyor. Perakende ve eğlence sektöründe fizikselden online’a kayma yaşanıyor.

Küresel GSYH, EIU öngörülerine göre 2021’de yüzde 4,8 büyüme kaydedecek ancak bu büyümeye rağmen pandemi öncesine dönemeyecek. Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Ekonomik Kalkınma İşbirliği Örgütü (OECD) de yıl içindeki birçok ekonomik raporunda pandeminin GSYH’lerde kalıcı hasar bırakabileceği konusunda uyarmıştı. EIU analizine göre pandemi öncesinin yakalanamamasının nedeni düşük gelirler, yüksek işsizlik, zayıf ekonomik güven ve önümüzde bizi bekleyen diğer olası karantinalar olacak. COVID-19 aşısının 2021’in ancak sonlarına doğru yaygınlaşması öngörülen analizde hükümetlerin ekonomileri desteklemek için harcamalarını artıracağı ancak bunun da gelecek için kredi riskleri oluşturacağı belirtiliyor.

“NEAR-SHORING” TRENDİ DEVAM EDECEK

Tedarik zincirlerinde “near-shoring” (yakında üretmek) trendinin devam etmesi ve bunun 2020’de yaşanan düşüşün ardından iyileşmenin önemli unsurlarından biri olması beklenirken, Çin kendi ekonomisini iyileştirmeye odaklanacak, yurt dışı yatırımlar ve dış ticaretteki harcamalarını azaltacak. ABD-Çin ticaret gerilimleri ise 2021’de tekrar alevlenebilir ve bunun birçok sektör üzerinde doğrudan veya dolaylı etkileri olabilir.

1- Borçlar dağ oldu. Çinli bankaların kötü kredileri 2019’a göre yüzde 50 artışla 500 milyar dolara yaklaşıyor. Suriye, Yemen ve Lübnan’da kamu borcu krizleri görülecek.

2- Hükümetler büyümeyi desteklemek için altyapı yatırımlarını artıracak. Brüt sabit yatırımlar yüzde 8 artacak, Hindistan’da artış %18.

3- Elektrikli araç satışları 2019’daki 2,1 milyondan 3,4 milyona ulaşacak. Küresel araç satışları yüzde 15 artsa da pandemi öncesini yakalayamayacak. Sektör kemer sıkıyor.

4- Uluslararası turist sayısı yüzde 8 artsa da pandemi öncesinin yüzde 25 altında kalacak. İş seyahatinin üçte biri online toplantıya dönüşecek.

5- Havacılıktaki durgunluk nedeniyle, uçak üretiminde pandemi öncesinin ancak yüzde 60-70’ine dönülebilecek. Boeing 737 Max tekrar uçmaya başlayacak.

6- Petrol fiyatları hafif yükselecek, Brent yılı 45 dolar ortalamayla kapatacak. Ancak ek karantinalar fiyatlardan 10 dolar daha silebilir.

7- Reklam harcamaları yüzde 6 artışla 573 milyar dolara çıkacak. Sadece Tokyo Olimpiyatları 800 milyon dolar reklam geliri sağlayacak.

8- Altın fiyatları küresel ekonomiye yönelik endişeler sürdüğü için aynı düzeyde kalacak. Pandemi kötüleşirse tekrar 2 bin doların üzerine çıkabilir.

9- Sinema sektöründe gişe gelirleri yüzde 78 arttığı halde 2019’un yüzde 42 altında kalacak.

10- Perakendede 2020’de yüzde 5 düşen satışlar sadece yüzde 3 yükseleceği için iflaslar çoğalacak. Pandemi kötüleşirse hiç büyüme olmayabilir.

TURİZM

Turistin hevesi kursağında kalacak

Pandemiden hem istihdam hem turizm geliri açısından dünya genelinde en çok etkilenen sektörlerden olan turizmde 2021’de de kara bulutlar tam anlamında dağılmıyor. 2020’ye göre çok daha fazla insan seyahat etmek için adım atacak ancak iptaller ve karantinalar turistlerin hevesini kursağında bırakacak. En büyük 60 ekonomide uluslararası ziyaretçi sayısı yüzde 6 yükselecek ancak 2019 yılındaki seviyelerin yüzde 25 altında kalacak. Morgan Stanley’ye göre iş seyahatlerinin yüzde 31’i online toplantılara dönüşecek. Sektördeki milyonlarca istihdam risk altında olmaya devam edecek. Gelişmiş ülkelerde toplam turizm gelirlerindeki payı yüzde 75’e ulaşan yurtiçi turizm bir nebze ilaç olacak. Devletlerden 123 milyar dolar yardım almasına rağmen havacılık sektörü şirketleri 2021’de 15 milyar dolar zarar edecek. Kargoya olan talep, yolcu sayısından hızlı artacak ancak bu bazı havayolu şirketlerinin batmasına engel olamayacak. Cruise seyahatlerde de iptaller sürecek.

OTOMOTİV; Pandemi öncesinin %15 altında kalacak

Otomotivde son yıllarda satışlarda yaşanan cılızlığın ardından 2020’nin canlanma yılı olması bekleniyordu ancak pandemi planları bozdu. Otomotiv üreticileri 2020’deki düşüşlerin ardından 2021’de bastırılmış bir taleple satışlarını artıracak. EIU analizine göre 2021’de binek araç ve ticari araç satışları bir yıl öncesine göre yüzde 15 artacak. Avrupa ve ABD’nin satışlara öncülük etmesi bekleniyor. Öte yandan otomotiv satışları 2020 yılında dünyanın diğer bölgelerine göre çok etkilenmeyen Asya’da ise güçlü bir “geri dönüş” talebi görülmeyeceği öngörülüyor. Bu nedenle sektörün Asya’daki büyümesinin nispeten daha zayıf olması bekleniyor. Ayrıca hiçbir bölge 2019 düzeyini yakalayamayacak ve satışlar pandemi öncesinin yüzde 5 altına denk gelen 84 milyona ulaşacak. Elektrikli araç satışlarında ise 2019’daki 2,1 milyondan 3,4 milyon adede yükseliş öngörülüyor. Sektörün devleri arasında finansman zorluklarını aşmak amacıyla işbirlikleri olacak. Birçok marka maliyetlerini düşürmek için fabrika kapatacak.

SAĞLIK;Aşı hem “umut”

hem “baş ağrısı” olacak

Pandemi nedeniyle sağlık sistemlerinin üzerindeki baskı, aynı zamanda bu sektördeki ivmenin de lokomotifi. 2021’in yıldız sektörlerinden olan sağlıkta COVID-19 aşıları üretim ve lojistikteki zorluklar nedeniyle hem umut hem başağrısı olacak.

Nisan ayı itibariyle COVID-19 can kayıplarının 2,2 milyonu geçmesi öngörülüyor. Virüsün beyin hasarı ve kronik yorgunluk gibi uzun vadeli etkilerine ilişkin kanıtlar çoğalacak. Hastaneler COVID-19 dışında ihmal edilmiş olan hastalıklarla mücadelede zorlanmaya devam edecek. Görüntülemede yaşanan gecikmeler kanser kaynaklı can kayıplarını artıracak. Teletıp dünya genelinde yükselecek. Karantina döneminde azalan küresel sağlık harcamaları Çin’in sağlık reformları öncülüğünde dolar bazında yüzde 6 artacak. Fiyatlardaki artış nedeniyle ilaç satışlarındaki büyüme hızı yüzde 5’e düşecek. Öte yandan sağlık sektörü 2021’de büyümek için yatırım yapılabilen nadir sektörlerden biri olacak.

Sağlık çalışanları özellikle gelişmiş ülkelerde aşı bağışıklığının oluşturulduğu öncelikli kesim olacak. Uluslararası aşı koalisyonu GAVI, fakir ülkeler için 2 milyar doz aşı tedarik etmeye çalışacak. Aşı üreticileri yaklaşık 100 milyar dolar gelir elde edecek. Aşıların güvenliğine ilişkin risk oluşturacak olası herhangi bir gelişme aşı karşıtı hareketi güçlendirebilir. Akıllı sağlık uygulamaları ve Fitbit gibi giyilebilir sağlık teknolojileri de yakından izlenecek.

ENERJİ; Brent yılı 45 dolarla kapatacak

Pandemi süresince küresel enerji talebinde çöküş yaşandı. Küresel ham petrol tüketimi, tüketici ve şirketlerin karantina nedeniyle hareket kabiliyetlerinin kısıtlanması ve seyahat turizm gibi enerji tüketimi yüksek sektörlerin durma noktasına gelmesiyle sert düştü. EIU, küresel petrol talebinin 2021’de gecikmiş taleple birlikte yüzde 5 artarak 96 milyon varile yükselmesini öngörüyor. Yani pandemi öncesi 99 milyon varil/gün düzeyinin altında kalmaya devam edecek. Çin, talebin %60’ından fazlasını oluşturarak petrolde talebin ana kaynağı. Düşük fiyatların en büyük kaybedeni ABD’li kaya petrolü üreticileri. Bu sektörde iflaslar devam edecek. 2021’de OPEC+ grubunun kesintilerinin 5,8 milyon varil/gün olması konusundaki uzlaşı fiyatları destekleyecek. İran, Libya ve Venezüela’daki siyasi ihtilaflar bu ülkelerin arzını kısıtlamayı sürdürecek. Brent 2021’de ortalama 45 dolar olacak. Petroldeki düşüş LNG fiyatlarını da aşağı çekti bu da elektrik üretiminde kömürden doğalgaza kayışla birlikte LNG’ye olan talebi yaklaşık yüzde 5 artıracak.

EĞLENCE;Streaming’de vites düşecek

Pandeminin milyarlarca insanı evlere tıkmasıyla eğlencedeki köklü değişim 2021’de de etkili olmayı sürdürecek. 2021 yılını nispeten fırtınasız atlatacak sektörler arasında görülen eğlencede, video streaming platformları büyümenin lokomotifleri olmaya devam edecek. Öte yandan 2021’de aşıyla birlikte bu platformların kullanıcı sayılarındaki artış da yavaşlayacak ve PriceWaterhouseCoopers öngörülerine göre yıllık kullanıcı büyümesi yüzde 11 olacak. 2019’daki kullanıcı büyümesi ise yüzde 26’ydı. Sinema gişe hasılatı ise 2021’de yüzde 78 yükselse de 2019 düzeylerine göre yüzde 38 ekside kalmaya devam edecek. Netflix’e CBS All Access gibi yeni rakipler gelecek ve platfom sayısı çoğalacak ancak videoya talebin platform sayısıyla aynı hızda artması beklenmiyor.

FİNANS; Kötü krediler zorlayacak

EIU analizinde finans sektörünün 2020’de Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en büyük krizin nedeni olmadığı ancak 2021’de bu krizin ceremesini çekecek sektör olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Borçların giderek artmasıyla sektörde ifl asların da artacağı beklenirken, ABD bankalarının Avrupa bankalarına göre en ağır senaryolara karşı daha dirençli olması öngörülüyor. Euro Bölgesinde özellikle Yunanistan ve Güney Kıbrıs bankalarında kırılganlığın yüksek olduğu ve bölgede bankacılık sektörünün konsolidasyon dalgası yaşayabileceği belirtiliyor. Hindistan’da bankaların kötü krediler oranının yüzde 15’e yükselecek ve Çinli bankalar da kötü kredilerin 500 milyar dolara yaklaşmasıyla 2021’de zorlanacak. En zayıf finansal sistemlere sahip Suriye, Lübnan ve Yemen gibi ülkelerde kamu borcu krizleri görülecek.

Bankalar kötü kredi provizyonları artırmak konusunda zorlanabilir. Hükümetler ve merkez bankaları düşük faiz ortamında deflasyon risklerini yönetmeye çalışacak. Regülatörler bankalar, teknoloji şişrketleri ve perakendeciler arasındaki çizgileri bulanıklaştıran yeni ödeme platformları konusunu yakından izleyecek. 2020’de sallantılar yaşayan ve ardından yeni rekorlara koşan hisse piyasaları için iyimser beklentiler yer alan EIU analizinde Robinhood gibi mobil trading uygulamalarının bireysel yatırımcıları artırması, hisse işlemlerinin daha da yaygınlaşmasını sağlaması öngörülüyor. Sigorta sektöründe de iyileşme bekleniyor ve Çin’in sektöre öncülük edeceği tahmin ediliyor. Reasürans devlerinden Swiss Re, 2021 yılında gelişmekte olan ülkelerdeki sigorta primlerinin yüzde 7 artacağını öngörüyor.

TARIM VE ÇİFTÇİLİK;

Gıda fiyatları yüzde 2 artacak

Gıdaya olan talep pandeminin evlerde gıda tüketimini artırmasıyla güçlü seyrini koruyor. Geleneksel gıdaya talep, şekerlemelere olan talepten daha güçlü olacak. EIU’nun tarımsal gıda fiyatları endeksi 2020’de yüzde 1 yükselişin ardından 2021’de yüzde 2’lik bir yükseliş daha kaydedecek. Gıda üreticileri için zorlu geçmesi beklenen 2021’de güçlü dolar fakir ülkelerin gıda ithalatı iştahına ket vuracak. Korumacı politikalar da üreticileri endişelendirmeye devam edecek. Kakaonun da aralarında olduğu tarım emtialarında karışık bir yıl öngörülüyor. Kakaonun ağır topları Gana ve Fildişi Sahilleri arsındaki anlaşma üreticileri destekliyor ancak EIU kakao fiyatlarının 2021’de yüzde 10 düşmesini öngörüyor.

SAVUNMA VE UZAY; Modernizasyon

harcamaları artacak

Ticari uçak üreticilerinin kaderi, seyahat severlerin uçma isteğine ve uluslararası seyahat kısıtlamalarının gevşetilmesinin seyrine bağlı olacak. Bu da pandeminin seyrine göre netleşecek bir gelişme. Airbus ve Boieng gibi uçak üreticilerinde milyarlarca dolar zarar görüldü ve 2021’de durum çok daha iyiye gitmeyecek. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ticari uçak üretiminde sektörün 2021’de pandemi öncesine göre yüzde 30-40 ekside olmasını bekliyor. Üreticilerin en büyük umudu, tüketicilerin en azından kısa mesafe ve yurt içi uçuş taleplerinin artması. Böyle bir trend ise uçak sektöründe dar gövdeli jet uçaklara olan talebi artıracak. Savunma sanayiinde ise işler daha güvenli bir noktada. Jeopolitik riskler pandemi sürse de sürmese de artışta olacak ve EIU analizinde birçok ülkenin donanımlarını modernize etmek isteyeceği ve savunma harcamalarını artıracağı öngörülüyor.

BİLGİ TEKNOLOJİSİ;

IT hizmetinde %32’lik sıçrama

Pandeminin kazanan sektörlerinden bilgi teknolojileri de 2021’i nispeten en rahat atlatacak alanlardan biri. Sosyal mesafenin korunmaya devam etmesi gereken 2021 yılında robotik, nesnelerin interneti, sanal çalışma alanları ve video konferans gibi alanlar güçlü seyretmeye devam edecek. Yazılım harcamaları Gartner öngörülerine göre 2021’de yüzde 7 artarak sektörün en güçlü seyreden segmenti olacak. Uzaktan çalışmanın backup sistemlere ve buluta olan ihtiyacı artırması “hizmet olarak altyapı” segmentine yüzde 28’lik bir sıçrama yaşatacak ve bu segmentin hacmini 64 milyar dolara yükseltecek. Amazon, Google ve Microsoft gibi sektör liderleri veri merkezi konusunda bir yarış içinde olacak. Asya ve Afrika ise bu şirketlerin hedef pazarları olacak. Tüm bu gelişmelere rağmen IT harcamaları yıl genelinde yüzde 4 gibi ılımlı bir oranda artarak 3,7 trilyona ulaşacak ama bu rakam da pandemi öncesine göre yüzde 3 ekside. Donanıma olan talep evden çalışma nedeniyle yüzde 14 düşecek. Siber saldırıların maliyeti ise 6 trilyon dolarla 2015’tekinin iki katına ulaşacak.

PERAKENDE;%5 düşen satışlar sadece %3 artacak

Sosyal mesafe içeren kısıtlamalardan en çok etkilenen sektörlerden biri olan perakendede 2021 yılında satışlar yüzde 3 artsa da, 2020 yılında yaşanan yüzde 5 kaybın kapatılması beklenmiyor. Sektörde online kanal güçlenirken, maliyetlerle mücadele etmeye çalışan fiziksel mağaza segmenti nedeniyle iflasların artması öngörülüyor. Tüketicilerin pandemi nedeniyle online kanallara kayan satın alma alışkanlıkları 2021’de kökleşerek devam edecek. Online pazaryerleri önemli bir satış kanalı olmaya devam edecek. Amazon ve Walmart’a ait Flipkart gibi büyük oyunculara yeni rakipler gelecek. Online alışverişe talep üreticileri daha fazla lojistik ve teknoloji yatırımı yapmaya zorlayacak. EIU analizine göre, perakende satışları Filipinler, Vietnam ve Çin öncülüğünde Asya satışlardaki artışa öncülük edecek. Bu ülkelerde satışlar sırasasıyla yüzde 7, yüzde 4 ve yüzde 4 artacak. Hindistan’da perakende normalin çok altında olan yüzde 4 büyüyecek. Afrika’nın beklenen perakende patlaması da COVID-19 nedeniyle bir süre beklemek zorunda kalacak. Gelişmekte olan ülkelerdeki yerel perakendecilerle küresel devler arasındaki rekabet kızışacak. Perakende sektörü fiziksel mağazacılığı azaltarak maliyetlerini ciddi ölçüde azaltma şansına sahip. Bu nedenle birçok perakendeci ya kendi online satış kanalını oluşturacak ya da Amazon veya Facebook Shops gibi online pazar yerlerinde satışa başlayacak. Satışları düşen fiziksel mağazalar depolara dönüşecek ve birçok markayı aynı çatı altında toplayan mega mağazaların gerisinde kalacak.

TELEKOM;Abone pandemi öncesini geçecek

Online alışveriş ve uzaktan çalışmanın artarak devam etmesi nedeniyle telekomünikasyon ve internet hizmetlerine talepte de rekor artışlar bekleniyor. Ancak EIU analizine göre pandeminin neden olduğu kriz nedeniyle 2021 yılında mobil ve genişbant abone sayısı pandemi öncesine göre sadece yüzde 3 artacak. ABD ve Çin’de operatörler 5G kapsama alanlarını genişletmeye çalışacak, Huawei teknolojilerini 5G altyapılarının dışında bırakması nedeniyle geciken Avrupa da bu ikiliye yetişmeye çalışacak. Öte yandan Latin Amerika, Afrika ve Güney Asya’da sektör 2G’den 3G ve 4G LTE hızına geçmeye çalışıyor. Mobilde gelişmekte olan ülkelerde gelişmişlere göre daha yüksek gelir elde edilecek. Sektör kuruluşu GSMA tahminlerine göre gelişen dünyada mobil iletişim gelirleri yüzde 2 artacak.

SPOR;Stadyumlar hemen dolmayacak

Spor sektöründe 2021 yılında ciddi bir geri dönüş bekleniyor ancak buna rağmen sektör gelirleri pandemi öncesi öngörülen 580 milyar dolar hacme ulaşamayacak. Dünyanın birçok yerinde kademeli olarak spor müsabakalarına katılımın artması beklense de, sosyal mesafe kuralları bilet satışlarını olumsuz etkilemeye ve online spor içeriklerine talebi artırmaya devam edecek. 2021 yılında yapılacak olan “2020” Tokyo Yaz Olimpiyatları ve Paralimpik Oyunları’nda verilecek madalyalar geri dönüştürülmüş 6,2 milyon mobil telefondan elde edilen metalle yapıldı. Rugby Dünya Kupası gibi diğer büyük etkinlikler hem konaklama sektörüne bir canlanma getirecek hem de 85 milyar dolar büyüklükteki spor bahisleri sektörüne yarayacak. E-spor sektörü 1,2 milyar doları aşacak. TV spor yayın hakları, talepte artışa rağmen pahalanmayacak.Zaten Futbol pandemi öncesi olan popülerliğini yitirdi insanlar ayakta kalma mücadele’si verirken artık derby maçların tv’den izlenme oranı bile yarı yarıya azaldı.

ALTYAPI;Sabit yatırımlar % 8 artacak

Sermaye yoğun bir sektör olan altyapıda hükümetler borç ve harcama arasında kalacak. Ancak genel olarak hükümetlerin sermaye harcamalarına olan iştahı 2021’de galip gelecek. Pandemi nedeniyle inşaat çalışanlarının da evlerde kalması sonucu 2020’de yüzde 10 azalan brüt sabit yatırımlar 2021’de dünya genelinde ortalama yüzde 8 artacak. Altyapı harcaması en çok artacak 25 ülkenin dokuzu Avrupa’da. Fransa ve İrlanda’da artışın yüzde 20 veya üzerinde olması bekleniyor. Ölçek açısından ise sabit yatırımları yüzde 7’ye yakın artışla 6 trilyon dolara ulaşması beklenen Çin’in eline kimse su dökemeyecek. Çin’in altyapı yatırımları küresel toplamın yüzde 30’unu oluşturacak. Hindistan’da da Narendra Modi hükümeti altyapı yatırımlarını yüzde 18 artıracak. Adaları arasında ulaşımı güçlendirmek isteyen Endonezya’da finansal sorunlar büyük altyapı projelerini engelleyebilir.

MEDYA; Dijitalin yükselişi sürecek

Medyada kuruluşlar 2020 yılında yüzde 7 düşen dijital gelirlerini yüzde 6 artıracak ve dijital reklam gelirleri Magna Research’e göre 573 milyar dolara ulaşacak. Spor müsabakalarının yeniden başlamasıyla reklam verenler kesenin ağzını tekrar açacak. Öte yandan küresel reklam pazarı 2021’de yaşayacağı ivmeye rağmen pandemi öncesinin 9 milyar dolar altında kalacak. Tokyo Olimpiyatları’nın da etkisiyle Asya-Pasifik’te medya reklam gelirlerinin yüzde 8 artması bekleniyor. 2020’de başkanlık seçimleri nedeniyle siyasi reklam harcamalarının desteğini bulan sektörde yüzde 4 ile en yavaş büyüme bekleniyor. ABD’de toplam reklam hacmi 222 milyar dolara ulaşacak. Zenith Medya’ya göre televizyon gelirleri yüzde 2, radyo gelirleri yüzde 1 artacak. Dış alan reklamları yüzde 16, sinema reklamları yüzde 65 artsa da, geçmiş zirvelerini yakalayamayacak. Instagram Stories, Reels ve TikTok gibi platformlara ilginin artması video reklamlarını kısaltacak.

METALLER VE MADENCİLİK;

Bakır %5, alüminyum % 4 pahalanacak

Metal fiyatları pandemi öncesinde de özellikle çelikte zayıf bir seyirdeydi. Tarım emtialarına göre pandeminin çok daha sert vurduğu metal emtialarda 2021’de hızlı bir geri dönüş öngörülüyor. Talepteki geri dönüş ile EIU’nun baz metal endeksinde 2021 yılında yüzde 5 yükseliş beklenirken, fiyatların eski parlak günlerine dönmesi beklenmiyor. Çin’in dev altyapı harcamaları özellikle bakır gibi endüstriyel metallere destek verecek ve birçok madencilik şirketinin gözü dünyanın en büyük metal alıcısı olan Çin’deki seyirde olacak. Elektrikli araç bataryalarının üretiminde kullanılan endüstriyel metallere de talep artacak. Tüm bu gelişmeler bakır fiyatlarını 2021’de yüzde 5 artıracak. Korumacı politikalar bazı endüstriyel metaller için tehdit oluşturabilir. ABD’nin ithalat gümrük vergileri alüminyumda tedariği ABD’nin dışına kaydırabilir, bu da alüminyum fiyatlarının özellikle ABD’de yüksek olması anlamına geliyor. 2021 yılında alüminyum fiyatlarının yüzde 4 artması bekleniyor.

Değerli metallerde ise 2020’de görülen ortalama yüzde 27’lik fiyat artışlarının ardından 2021’de fiyatların aynı düzeyde kalması öngörülüyor. Ekonomiler iyileştikçe, değerli metal tüketimi yüzde 7 düşecek.

İZLENMESİ GEREKEN TRENDLER

● Maliyetleri düşürmek amacıyla işbirlikleri sürecek ve fabrika kapanmaları olacak. Honda, Kuzey Amerika’da General Motors’la çalışacak. Yeni birleşen Fiat Chrysler ve PSA, Stellantis adı altındaki yeni şirketle GM’yi de geçerek en büyük dördüncü otomotiv üreticisi olacak. Honda temmuz ayında İngiltere’deki Swindon fabrikasını kapatıyor. Nissan Aralık 2021’de Barcelona fabrikasını kapatıyor. Endonezya bir Nissan fabrikası kaybetti, yerine Güney Doğu Asya’da büyümeye hevesli Hyundai’dan bir fabrika ekleniyor. Mercedes Benz AG de Brezilya’daki lüks araç fabrikasını kapatacağını geçtiğimiz günlerde duyurdu.

● Gazprom’un Rus doğalgazını Baltıklar üzerinden Almanya’ya bağlayan Kuzey Akım 2 ilk çeyrekte doğalgaz taşımaya başlayacak. ABD de bunu durdurmak için elinden geleni yapacak. Yaptırımlar şimdiden 11 milyar dolarlık projede gecikmeye yol açtı. Kuzey Akım 2 çalışmaya başladığında AB’ye pandemi öncesi ihtiyacının yüzde 11’ine denk gelen yılda 55 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak.

● Microsoft oyun sektöründe vitese basacak. Bulut uzmanlığını Sony ve Nintendo gibi geleneksel ve Google, Amazon ve Nvidia gibi yeni nesil rakiplerine karşı kullanmanın yollarını arayacak. Şirketin 2020’de 22 ülkede Android telefonlar için lansmanını yaptığı xCloud projesi, kullanıcılara konsol oyunlarını mobil aygıtlarda oynayabilme olanağı sunuyor. Microsoft’un uzun süredir beklenen Halo Infinite adlı oyunu da bu “bulutlu” ivmede etkili olabilir. Bankalar arası ödeme sistemlerinde

● SWIFT’in artık Çinli bir rakibi var. ABD, Çin’in SWIFT’e erişimini bloke etmeye kalkarsa, Çin, kendi Sınırlararası Bankalar Arası Ödeme Sistemi’ne (CIPS) yönelebilir. CIPS eğer SWIFT’ten daha uygun bir seçenek haline gelirse, küresel ticaret sisteminde doların ağırlığının azaltabileceği öngörülüyor. Avrupa Birliği genelinde uyumu artırmayı hedefleyen AB Medikal Aygıt Direktifi mayıs ayında yürürlüğe giriyor.

● Gıdada üretimin tüketicilere daha yakın yerlere kaymasıyla tedarik hatlarının kısalması bekleniyor. Yüksek teknoloji kullanılan “dikey çiftçilik” trendi pandemi çağının gıda sorunlarında önemli bir çözüm olarak öne çıkabilir. Bu teknolojinin kullanıldığı tesislerde kapalı alanda katlı sistemlerde gerçekleşen yetiştiricilik hastalık riski olmayan robotlarla yapılabiliyor.

● Giyilebilir teknolojiler yükselen mobil oyun ve evde eğlence sektöründen faydalanmaya çalışacak. Apple TV+’de akıllı headset lansmanı ve öncesinde artırılmış gerçeklik özellikli içerikler gelebilir. Hindistan’da Reliance Jio platformu da kitlesel pazar için AR gözlük lansmanı planlıyor.

● Hindistan e-ticaret ve teknoloji startup'larında şimdiye kadar Çin önemli bir yatırımcıyken, önümüzdeki dönemde fırsatın farkına varan ABD’li teknoloji devlerinin yatırımlarının hedefinde olacak.

● Perakendede dijitalleşme ile birlikte gelecek yıllarda daha fazla tüketici oturduğu koltuktan artırılmış gerçeklik teknolojileriyle alışveriş yapacak ve sipariş onaylarını akıllı hoparlörler üzerinden verecek.

● Çinli 5G altyapı tedarikçisi ve akıllı telefon üreticisi Huawei, ABD ve müttefiklerinin getirdiği yasaklardan etkilenmeye devam edecek. Ancak Huawei’nin mobil telefon pazarındaki kaybı sadece Apple’a değil, Güney Kore’nin teknoloji devi Samsung’a da yarayacak. Huawei’nin mobil satışları yasaklar sonrası 2021’de yüzde 75 düşecek ve dünyanın en büyük ikinci telefon üreticisi olma statüsünü kaybedebilir. Öte yandan şirket ABD yasakları sonrası çip üretiminde dışa bağımlılığı azaltmak için önemli Ar- Ge yatırımları yapacak.

Kaynaklar; The Economist Intelligence Unit, Forbes, World Healt Organization, Mckinsey.