Azerbaycan ordusu 27 Eylül’de 2020’de Ermenistan’ın tacizleri sonrası başlattığı harekât ile Karabağ’daki otuz yıllık Ermeni işgalini büyük oranda sonlandırdı. Ermeni işgal güçlerini büyük bir hezimet yaşadığı 44 günlük savaşın sulh anlaşması Rusya’nın arabuluculuğunda 9 Kasım günü imzalandı. Varılan anlaşma gereği bölgeye barış gücü sevk eden Rusya’ya bölgeye yerleştirdiği 1960 askerle ‘Barış Gücü’ misyonu verildi. Anlaşmanın yürürlüğe girdiği ilk günlerden itibaren Karabağ’da yürüttüğü faaliyetler tartışma konusu olan Rusya bir büyük skandala daha imza attı. Karabağ genelinde yaşanan olaylara dair günlük rapor yayınlayan Rus Savunma Bakanlığının güncel haritasında işgal döneminde Ermenistan güçlerinin verdiği korsan isimleri kullanması büyük tepki çekti.

Azerbaycan ordusunda 17 yıl görev yaptıktan sonra emekli olan güvenlik uzmanı Adalet Verdiyev, gazetemize özel açıklamalarda bulundu. Rusya’nın Karabağ’a yönelik kirli planları olduğunu söyleyen Adalet Verdiyev şunları anlattı: Ermenistan’ın Karabağ’a tek bağlantı koridoru olan Laçin koridoru Rusların denetiminde kaldı. Ermenistan’dan gelen araçlar bu hatta hiçbir engelle karşılaşmadan Karabağ’a silah ve cephane sokabiliyor. Bu konuda elimizde net bilgiler var.

Ermeniler yeni katliam hesapları içinde

Azerbaycan-Ermenistan ateşkes anlaşmasının 4. maddesi bölgedeki tüm silahlı unsurların çıkarılmasını zorunlu kılıyor. Ancak Rusya sahada bu yönde hiçbir adım atmadı. Bir de bu duruma ek hariçten silah ve cephane nakline göz yumuyor. Ermeniler kesinlikle yeni katliam hesapları içerisinde. Bölgeye sokulan silah, militan ve cephane kesinlikle yeni bir çatışmayı tetikleyecek.

Rus Savunma Bakanlığı günlük faaliyet raporu yayınlıyor. Bu faaliyetleri de bir harita üzerinden yansıtıyor. Ancak işgal döneminde bölgenin şehirlerine, köylerine, meydanlarına, ovalarına, dağlarına çeteler tarafından korsan isimler verildi. Kadim isimleri yok sayıldı. Şimdi Rusya 30 yıl önceki kanlı işgalde verilen adları güncel haritasında kullanmaya devam ediyor. Biz 44 gün savaş verdik ve bu bölgeler yeniden yüzlerce yıllık isimlerine kavuştu. Rusya’nın bu durumu dikkate alamaması Azerbaycan halkında derin endişe uyandırıyor. Kesinlikle en kısa sürede düzeltilmesi gerekiyor. Azerbaycan toprağı olan Karabağ 30 yıl önce tarihte eşine az rastlanır katliamlar eşliğinde işgal edildi. Büyük acılar yaşadık. Ancak bu acılarımız işgal edilen yurtlarımıza kanlı baskınların ele başlarının isimlerinin verilmesi yaramızı her daim kanatan unsur oldu. Ermeni çeteler Ağdam’a Ağna, Fuzuli’ye Varanda, Kelbecer’e Karvaçar, Şuşa’ya Şuşi, Hankendi’ye Stephanekerd, Hocalı’ya İvanyan dediler.

Rusya’nın ısrarcı olduğu haritada sözde Ermenistan’ın başkenti olarak gösterilen Hankendi’nin adı Stephanekert olarak değiştirilmişti. Bu şehre ismi verilen Stephan Şamiyan 1918 yılında yalnızca Guba, Bakü, Göyçay ve Kurdemir bölgelerinde ve dört günlük zaman dilimi içerisinde 12 bin Azerbaycan Türkü’nü katleden biri. Kelimenin tam manası ile Türk yurtlarında soykırım yaptı. Aynı dönem 10 bin Müslüman Türk kayboldu. Stephan Şamiyan Lenin’e bağlı ve sıkı ilişkileri olan biriydi. Bu vahşeti Bolşevik devrimi için yaptı ve kendisine 4 bin Taşnak’ta destek verdi. Daha sonra yazdığı anılarında ‘Şayet o insanları öldürmeseydim Azerbaycan’da müstakil devlet ilan edilecek ve Kafkaslar’da Sosyalist devrim hayata geçirilemeyecekti’ sözleriyle liderlik ettiği katliamı savundu.

Rusya’nın ara buluculuğunda imzalanan anlaşmaya göre Ruslar’ın Karabağ’da 1.960 asker bulundurabileceğini belirten güvenlik uzmanı Devlet Verdiyev, aradan geçen zaman diliminde bölgeye sadece Rus ordusu değil; çok sayıda Rus vatandaşının da taşındığını söylüyor. Verdiyev’e göre Karabağ’a insani yardım, sağlık, inşaat, ticaret faaliyetler bahane edilerek getirilen Rus sayısı on bini aştı. Bu durumun ciddiye alınmasına vurgu yapan güvenlik uzmanı Verdiyev, aynı Rusya’nın Karabağ’a 52 binden fazla da Ermeni taşıdığını ve bölgede yeni fay hatları oluşturulduğuna dikkat çekiyor.

YENİ BİR SAVAŞA HAZIRLANIYORLAR

Diğer taraftan Karabağ Savaşı hakkında BBC'de yer alan analizde, İki ülke arasında yeniden bir savaş çıkma olasılığına dikkat çekildi.

İngiliz yayın organı BBC tarafından yayınlanan analiz şöyle:

Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ve eşi Mihriban Aliyeva Dağlık Karabağ'da geri alınan toprakları birçok kez ziyaret etti. Azerbaycan ile Ermenistan arasında 44 gün süren İkinci Dağlık Karabağ Savaşı 10 Kasım 2020'de sona ermişti.

Azerbaycan, 1990'ların başından bu yana Ermenistan kontrolünde bulunan Dağlık Karabağ etrafındaki topraklarının tamamını ve Dağlık Karabağ'ın da bir kısmını geri aldı.

Kremlin'in arabuluculuğunda imzalanan bir anlaşma sonucu, Ermenilerin yaşamaya devam edeceği Dağlık Karabağ'da beş yıl boyunca Rus barış güçleri bulunacak.

Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, bu anlaşmanın ardından Karabağ'da çatışma döneminin kapandığını açıklasa da bağımsız gözlemciler bölgedeki anlaşmazlığın çözümden uzak olduğunu ve ufukta yeni çatışmaların görülebileceğini söylüyor.

Ermenistan'da intikam çağrıları yükselirken Azerbaycan da ordusunu güçlendiriyor ve yeni stratejiler hazırlıyor.

Bakü'nün çekinceleri

Azerbaycan hükümeti, Ermenistan'da süren siyasi krizin sonunda "intikam isteyen bir hükümetin" görev başına gelme ihtimalinden endişeli.

Aliyev bir grup gazeteciyle yaptığı bir söyleşide, "Ermeni siyasi çevreleri, herhangi bir intikam veya intikam girişiminin Azerbaycan tarafından ağır bir şekilde cezalandırılacağını anlamalı" dedi.

Öte yandan Ermenistan'da muhalefet, Başbakan Nikol Paşinyan'ın Azerbaycan ve Türkiye tarafından desteklendiğini söyleyerek Bakü'nün endişelerini artırıyor.

Erivan'daki muhalif basın Paşinyan'dan bahsederken "Türk Nikol" ifadesini kullanıyor, Paşinyan'ın siyasi ekibini ise "Türk yanlısı güçler" diye anıyor ve böylece Paşinyan'ın iktidarda kalması durumunda Türkiye ve Azerbaycan'ın ülkeyi işgal etmesi ihtimali olduğunu ima ederek halkı korkutmaya çalışıyor.

Bakü'nün bir diğer endişesi de savaşta yenilen Ermeni ordusunun Rusya tarafından yeniden inşa edilmeye çalışıldığına dair haberlerden kaynaklanıyor.

Aliyev 25 Şubat'taki konuşmasında, "Ermenistan ordusu bitti. Artık varlığı yok, bundan sonra da olmamalı. Bunun gibi faşist bir ülkenin ordusu bulunmamalı. Bir daha tehdit edilmeye izin vermeyeceğiz" demişti.

Ermenistan'da muhalefet liderleri bugüne kadar Azerbaycan'ı yeni bir çatışmayla tehdit edecek ifadeler kullanmaktan kaçındı.

Fakat eski Dağlık Karabağ Savunma Bakanı ve Ermenistan Savunma Bakanlığı Askeri Kontrol Hizmetleri Başkanı Celal Harutyunyan 5 Şubat'taki konuşmasında, Ermenistan'ın geçen yıl kaybettiği toprakları tekrar almanın yolunu araması gerektiğini söyledi:

"Eylemlerimiz bugün de yarın da Azerbaycan'a karşı olacaktır. Kaybettiklerimizi geri almak için her şeyi yapacağız. Ana hedefimiz orduyu güçlendirmek, yeni silahlar ve modern teknolojilere sahip olmak."

Yeni strateji

Azerbaycan'da yerel askeri uzmanlar, ülkenin son savaştaki galibiyetinden dersler çıkararak gelecekte karşılaşabileceği yeni zorluklar için yeni stratejiler araması gerektiğini düşünüyor.

Azerbaycan için bundan sonraki ilk hedefler sınırlarının güvenliğini sağlamak, "düşman ajanlarıyla mücadele etmek", Ermenistan ve Dağlık Karabağ'dan istihbarat edinmek ve tekrar kontrolü altına aldığı topraklardaki önemli altyapıların güvenliğini sağlamak olacak.

Uzmanlar bundan sonra geleneksel savaş yöntemlerinin terk edileceği, daha çok sivillerin yaşadığı yerleşim yerlerinde "terörizme karşı operasyonların yapılacağını" ve bunun da polisler ile "terörle mücadele birimlerinin" önemini artıracağını söylüyor.

Askeri blog yazarı Tofiq Sahmuradov, savaştaki kaybının ardından Ermenistan'ın beş yıl boyunca ordusunun direncini artıramayacağı görüşünde. Bu yüzden de Azerbaycan ile medya üzerinden psikolojik bir savaşa giriştiğini söylüyor.

Sahmuradov, Azerbaycan'ın savaştaki zaferinde hayati bir rolü olan özel kuvvetlerini güçlendirmesi gerektiğini, bunun 5-10 yıl sonra yapılma ihtimali olan nihai savaş için gerekli olduğunu belirtiyor.