|
Tweet |
"Sütçülerin çoğu ineklerini kesiyor çünkü çaresiz kaldık, yem alamıyoruz. Ben de inşaatta ek iş yaparak hayvanlarıma yem alabiliyorum."
Balıkesir'de 20 yıldır hayvancılık yaparak geçimini sağlayan Hüseyin Efe, köyündeki besi hayvanı sayısında en az %40 azalma olduğunu söylüyor.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi verilerine göre son bir yılda süt yemi %138, besi yemi %160, karkas et maliyeti ise yüzde 87 arttı.
Türkiye'de çok sayıda üreticinin süt üretmek yerine dişi hayvanlarını keserek kazanç sağlama yolunu seçtiği ve anaç hayvanları azalan Türkiye'nin kırmızı et stokunun da azaldığı belirtiliyor.
Türkiye'de etin serbest piyasadaki fiyatı ise 95-110 TL/kg aralığında seyrediyor.
Et ve Süt Kurumu (ESK) kırmızı et fiyatlarına yüzde 48 oranında zam yaptı ve 1 kilogram kıymanın fiyatı 56 TL'den 83 TL'ye, kilogramı 62,5 TL olan kuşbaşı ise 92 TL'ye yükseldi.
Toplam kırmızı et satışının %1'lik kısmını oluşturan ve sadece ESK mağazalarını kapsayan bu zammın, piyasadaki et fiyatlarına yansımayacağı belirtiliyor.
Et ve Süt Kurumu'nun yeni fiyat düzenlemesine ilişkin açıklama yapan Tarım ve Orman Bakanlığı da ESK fiyatlarının piyasadaki et fiyatlarını etkilemeyeceğini belirtti.
Sektör temsilcilerine göre, yüksek maliyetler ve arz sıkıntısı sebebiyle önümüzdeki iki ay içerisinde et fiyatlarının en az yüzde 30 artması bekleniyor.
Bu artış beklentisinin altında ise birçok yapısal sebep yatıyor.
'Yanlış süt politikası, et fiyatlarını da etkiliyor'
Türkiye'de süt üreticisi işletmelerin sayısının, son üç yıldır süt fiyatlarının baskılanması ve artan üretim maliyetleri sebebiyle giderek azaldığı belirtiliyor.
Zarar eden süt üreticilerinin çareyi hayvanlarını kesmekte bulduğu ve böylece dişi büyük baş sayısının azalmasıyla, yeni hayvan üretiminin de azaldığı değerlendiriliyor.
Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği Başkanı Sencer Solakoğlu, özellikle son 4 aydır çok yoğun bir inek kesiminin yapıldığını belirtiyor:
"Yıllarca zarara mahkûm bırakılan süt çiftçileri, yoğun bir şekilde anaç hayvanlarını kesmeye başladılar. Bu kesimlerin sonucunda her geçen gün et üretimi düştü.
"Et hayvanı üreten çiftliklerin birçoğunun kullanım kapasitesi yüzde 50'nin altına düştü. Dolayısıyla şu anda kesimlik et hayvanı bulmakta çok ciddi zorluk çekiliyor, et fiyatlarının yükselmesi şart."
Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ve Et ve Süt Kurumu (ESK) eski genel müdürü İsmail Kemaloğlu da çiftlik kapasitelerinin yüzde 40-50 arası olduğu söyleyerek, "İşletmelerdeki hayvan sayılarında ciddi düşüş var" diyor.
'Arz sıkıntısı yaşanacak, et fiyatları artacak'
Uzmanlara göre dişi sığır sayısının azalması ve yüksek maliyetlerin üzerine bir de turizm sezonundaki talep artışı eklendiğinde, birkaç ay içerisinde et fiyatlarında yüzde 30-40 arasında zam bekleniyor.
Kemaloğlu, "Eğer beklenen rakamlarda turist gelirse, etin kilosu çok rahat 150 TL olur. Çünkü arz sorunu kritik bir hal alacak gibi gözüküyor" diyor.
Solakoğlu da "Turizm sezonunun başlaması ve hayvan stokunun minimuma inmesiyle, mayıs ayı sonuna kadar et fiyatlarının en az yüzde 30 zamlanacağını hesap ediyoruz" diye konuşuyor.
Ulusal Kırmızı Et Konseyi Başkanı Ahmet Hacıince ise aynı görüşte değil:
"İçinde bulunduğumuz dönem için kırmızı et arzı noktasında bir sorun gözükmektedir. Mevcut hayvan stokumuz talebi karşılayabilir seviyededir.
"Ancak süt fiyatlarının sürdürülebilir noktada olmayışı sebebiyle hayvan kesimi daha da hızlandığında, 1-1,5 yıl sonra esas kırmızı et kaynağı olan besilik dana temininde problem oluşabileceğinden, kırmızı et arzı yeterli seviyeye ulaşamayabilir.
"Mevcut ekonomik şartlar ve girdi maliyetlerinin artışı sebebiyle fiyat hareketlerinin olabileceği ekonominin gereği olmakla beraber, spekülatif artışlar beklenmemektedir."
Hacıince ayrıca vatandaşların gelir seviyesi ve alım gücü sebebiyle kırmızı ete yeterli talebin oluşamadığı durumlarda, fiyatların gereği kadar yükselmediğini kaydediyor.
Öte yandan sektör temsilcilerine göre Türkiye'de et ve süt ürünleri pahalı değil, aksine Avrupa'ya göre oldukça düşük.
Esas sorunun vatandaşın alım gücünde olduğunu söyleyen Kemaloğlu, "Bugün bir kilo baklava 150-200 TL iken, ete pahalı dememek gerekiyor" diyor.
Hacıince de kırmızı et fiyatlarında yaşanan artışın; yem, enerji, işçilik ve akaryakıttaki artışlara göre daha az olduğunu belirtiyor.
'Maliyetler yüksek, yemde ithalata bağımlıyız'
Türkiye'de hayvancılıkta yıllık 26 buçuk milyon ton karma yem tüketiliyor ve bu yemin %50-55'ini ithal hammadde oluşturuyor.
Türkiye'de hayvancılık yapanların yüzde 85'inin 10 inekten daha az hayvana sahip olduğunu belirten Solakoğlu, maliyet baskısı altında ezilen onlarca küçük işletmenin kapandığını söylüyor:
"International Farm Comparison Network (IFCN) - Uluslararası Çiftlik Kıyaslama Ağı - verilerine göre, Türkiye'de hayvancılık yapma maliyeti dünya ortalamasından yüzde 23 daha fazla."
"Artan maliyetlerin yükü şimdilik çiftçinin sırtına binmiş durumda. Ama eninde sonunda bunlar fiyatlara yansıyacak ve nihayetinde yine tüketicinin aleyhine bir gidişat olacak."
Hayvancılıkla geçimini sağlayan Hüseyin Efe de hayvancılık maliyetlerinin karşılanamaz bir hale geldiğini anlatıyor:
"Arpa fiyatları son bir yılda yüzde 300 arttı. Kimse hayvanına arpa yediremiyor. Daha önce ton bazında alırdık, şimdi çuval olarak alabiliyoruz. Saman fiyatları yüzde 80-100 arasında arttı. Motorin, bir yılda 7 liradan 22 liraya çıktı. İlaç ve tedavi masrafları çok yüksek."
Ürettiği sütün kilosunu 4,35 TL'ye sattığını söyleyen Efe, yemin kilosunun ise 6 TL olduğunu belirtiyor:
"Bir kilo sütten bir kilo yem alamaz duruma geldik. Süt için hayvana 10 bin TL'lik yem alıyorsak, satışımızdan 9 bin 800 kazanıyoruz. Bunun bir de samanı, işçiliği ve ilaç tedavileri var."
"Ahırında 20 ineği olan 10'a, 10 ineği olan 5'e düşürüyor. Birkaç tane olan da tamamen kapatmanın yollarına bakıyor. Herkes hayvan sayısını azaltmak istiyor, kimse artırmak istemiyor."
'Çiftçi, yem borçları yüzünden senet imzalıyor'
Efe, köyde et ve süt üreticisi birçok çiftçinin yem satıcılara olan borçlarını ödeyemediğini ve senet imzalamak zorunda kaldıklarını anlatıyor:
"Köylümüzün borçlandığı yem firmaları, borcunu ödeyemeyen insanların hayvanlarına el koymaya başladı. Bütün hayvanlarını alıyor, borcu kapatmaya yetmezse de senet yapıyorlar."
"Bir yakınımız işletmesini kapattı, koyunlarını da verdi ama yine de borcunu ödeyemediği için senet yaptı. İş bu dereceye geldi."
"İstesek bile yemimizi kendimiz üretemiyoruz. Herkes gübre sıkıntısı yaşıyor. Geçen yıl bir torba üre gübresi 90 liraydı, şimdi 650 lira. Artık kimse hasat zamanında kimse yüksek hasat alamaz."
'İthalat çözüm değil'
UKON verilerine göre, Türkiye'de karkas et kesim fiyatı 80-82 TL/kg iken bu rakam yurt dışı piyasalarda 5-6 Euro/kg aralığında seyrediyor.
Bu açıdan Türkiye'nin et arzında yaşanacak olası bir problemde ithal etin "ekonomik bir çözüm olmayacağı" ve et fiyatlarını yüzde 30-40 seviyesinde artıracağı değerlendiriliyor.
UKON kısa vadede Türkiye'nin et arzında sorun yaşanmayacağını belirtse de diğer uzmanlar, Türkiye'nin kırmızı et verilerinin "şeffaf olmadığını" söylüyor.
Solakoğlu, verilerdeki belirsizlik sebebiyle kırmızı et fiyatına dair beklentilerin de spekülasyonlar üzerine kurulduğunu kaydediyor:
"Tarım ve Orman Bakanlığı'nda Türkiye'nin gerçekten kaç tane hayvanı olduğunun envanteri yok. Bütün sektör önümüzdeki iki ayda düşük arz ve yüksek talepten kaynaklı bir fiyat artışı olacağını konuşuyor ama bu, çiftliklerdeki gözlemlere dayanıyor."
TÜİK'in son birkaç yıldır Türkiye'nin et üretimi verilerini açıklamadığını belirten Kemaloğlu ise, "Evet, resmi rakamlar belli stoku gösteriyor ama arz talep dengesinde fiili durumu en iyi piyasa gösterir" diyor.
YORUMLAR
FACEBOOK YORUM
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK DİĞER EKONOMİ Haberleri
- BUGÜN
- BU HAFTA
- BU AY
İzmir'de sosyal yaşamın tanınan isimlerinden Berna Kaya'ya sürpriz doğum günü ku..
Haklı olmanın zemini nedir, dayanağı nedir? Bu sorudan önce tersten bir soru sor..
“Seçim sürecinde eski CHP’nin engeliyle karşılaştınız mı?” sorusunda “Beklediğim..
İzmir Büyükşehir Belediyesi Türkiye’de örneği olmayan bir uygulamaya imza attı...
24-26 Nisan 2024 tarihleri arasında Fransa’nın Toulouse şehrinde düzenlenen II. ..
CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı AK Parti Genel Merkezi'..
Ülke sınırlarını aşan müzik ve şovlarıyla Ayhan Sicimoğlu ve Latin All Stars Ork..
Türkiye'nin mart ayı ihracatı rekorla açıklandıktan sonra bu faaliyetlere destek..
1940 yılından bugüne Doğaltaş Ocakçılığı ve Üretimi yaparak İhracat odağında faa..
Vatan Partisi Genel Başkanı Dr. Doğu Perinçek, Milli Devlet Bildirgesi söyleşisi..
Optimar Araştırma Şirketi'nin yerel seçimler sonrası hazırladığı araştırma sonuç..
İzmir Kent Konseyi Afetler Çalışma gurubunun (İZAFET) düzenlediği Stratejik Bütü..- HABERLER
- VİDEOLAR
Tire Süt Kooperatifi Başkanı Mahmut Eskiyörük, ülkemizde 2008 ve öncesinde dönem..
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, olağanüstü tüzük kurultayıyla ilgili tarihi aç..
Kamu alacağı, 5 yıl içinde tahsil edilmezse, zaman aşımına uğrayacak. Para cezal..| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Galatasaray | 35 | 31 | 1 | 3 | 86 | 22 | 96 | +64 |
| 2 | Fenerbahçe | 34 | 28 | 1 | 5 | 89 | 31 | 89 | +58 |
| 3 | Trabzonspor | 35 | 18 | 13 | 4 | 61 | 48 | 58 | +13 |
| 4 | Başakşehir FK | 35 | 16 | 12 | 7 | 50 | 40 | 55 | +10 |
| 5 | Beşiktaş | 35 | 16 | 13 | 6 | 48 | 42 | 54 | +6 |
| 6 | Alanyaspor | 35 | 12 | 10 | 13 | 50 | 47 | 49 | +3 |
| 7 | Kasımpaşa | 35 | 14 | 14 | 7 | 57 | 63 | 49 | -6 |
| 8 | Çaykur Rizespor | 35 | 14 | 14 | 7 | 47 | 54 | 49 | -7 |
| 9 | Sivasspor | 35 | 12 | 11 | 12 | 42 | 51 | 48 | -9 |
| 10 | Antalyaspor | 34 | 11 | 11 | 12 | 39 | 42 | 45 | -3 |
| 11 | Adana Demirspor | 35 | 10 | 11 | 14 | 50 | 47 | 44 | +3 |
| 12 | Samsunspor | 35 | 11 | 15 | 9 | 40 | 45 | 42 | -5 |
| 13 | Kayserispor | 35 | 11 | 13 | 11 | 41 | 50 | 41 | -9 |
| 14 | MKE Ankaragücü | 35 | 8 | 12 | 15 | 43 | 46 | 39 | -3 |
| 15 | Fatih Karagümrük | 35 | 9 | 16 | 10 | 43 | 45 | 37 | -2 |
| 16 | Konyaspor | 34 | 8 | 14 | 12 | 34 | 48 | 36 | -14 |
| 17 | Gaziantep FK | 35 | 9 | 18 | 8 | 40 | 55 | 35 | -15 |
| 18 | Hatayspor | 35 | 7 | 15 | 13 | 39 | 49 | 34 | -10 |
| 19 | Pendikspor | 34 | 7 | 18 | 9 | 38 | 70 | 30 | -32 |
| 20 | İstanbulspor | 35 | 4 | 24 | 7 | 26 | 68 | 16 | -42 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Eyüpspor | 33 | 23 | 7 | 3 | 73 | 31 | 72 | +42 |
| 2 | Göztepe | 33 | 21 | 6 | 6 | 59 | 19 | 69 | +40 |
| 3 | Sakaryaspor | 33 | 16 | 8 | 9 | 48 | 35 | 57 | +13 |
| 4 | Bodrumspor | 33 | 15 | 7 | 11 | 42 | 21 | 56 | +21 |
| 5 | Çorum FK | 33 | 16 | 9 | 8 | 54 | 34 | 56 | +20 |
| 6 | Kocaelispor | 33 | 16 | 10 | 7 | 48 | 39 | 55 | +9 |
| 7 | Bandırmaspor | 33 | 13 | 9 | 11 | 49 | 31 | 50 | +18 |
| 8 | Gençlerbirliği | 33 | 13 | 9 | 11 | 38 | 32 | 50 | +6 |
| 9 | Boluspor | 33 | 14 | 11 | 8 | 31 | 34 | 50 | -3 |
| 10 | Erzurumspor FK | 33 | 12 | 10 | 11 | 30 | 30 | 44 | 0 |
| 11 | Manisa FK | 33 | 9 | 11 | 13 | 40 | 38 | 40 | +2 |
| 12 | Ümraniyespor | 33 | 11 | 15 | 7 | 38 | 46 | 40 | -8 |
| 13 | Keçiörengücü | 33 | 10 | 14 | 9 | 33 | 42 | 39 | -9 |
| 14 | Tuzlaspor | 33 | 9 | 14 | 10 | 34 | 46 | 37 | -12 |
| 15 | Adanaspor | 33 | 10 | 17 | 6 | 27 | 45 | 36 | -18 |
| 16 | Şanlıurfaspor | 33 | 8 | 14 | 11 | 30 | 37 | 35 | -7 |
| 17 | Altay | 33 | 5 | 25 | 3 | 15 | 75 | 9 | -60 |
| 18 | Giresunspor | 33 | 2 | 27 | 4 | 15 | 69 | 7 | -54 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Esenler Erokspor | 36 | 26 | 5 | 5 | 83 | 29 | 83 | +54 |
| 2 | Van Spor FK | 35 | 24 | 5 | 6 | 63 | 34 | 78 | +29 |
| 3 | Bucaspor 1928 | 36 | 21 | 5 | 10 | 54 | 25 | 73 | +29 |
| 4 | 1461 Trabzon FK | 36 | 21 | 6 | 9 | 71 | 39 | 72 | +32 |
| 5 | Ankaraspor | 36 | 15 | 8 | 13 | 45 | 35 | 58 | +10 |
| 6 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 36 | 16 | 10 | 10 | 50 | 36 | 58 | +14 |
| 7 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 36 | 15 | 14 | 7 | 47 | 38 | 52 | +9 |
| 8 | Karacabey Belediye Spor | 36 | 13 | 11 | 12 | 43 | 37 | 51 | +6 |
| 9 | Ankara Demirspor | 36 | 15 | 16 | 5 | 43 | 46 | 50 | -3 |
| 10 | Diyarbekir Spor | 36 | 12 | 15 | 9 | 39 | 41 | 45 | -2 |
| 11 | Kırklarelispor | 36 | 11 | 14 | 11 | 33 | 41 | 44 | -8 |
| 12 | Altınordu | 36 | 10 | 13 | 13 | 45 | 39 | 43 | +6 |
| 13 | Hes İlaç Afyonspor | 36 | 10 | 14 | 12 | 25 | 38 | 42 | -13 |
| 14 | Serik Belediyespor | 36 | 10 | 16 | 10 | 29 | 45 | 40 | -16 |
| 15 | Nazilli Belediyespor | 36 | 11 | 16 | 9 | 38 | 57 | 39 | -19 |
| 16 | Zonguldak Kömürspor | 36 | 11 | 17 | 8 | 41 | 57 | 38 | -16 |
| 17 | Kırşehir Futbol SK | 36 | 5 | 23 | 8 | 38 | 76 | 23 | -38 |
| 18 | Bursaspor | 35 | 5 | 22 | 8 | 25 | 64 | 20 | -39 |
| 19 | Adıyaman FK | 36 | 4 | 25 | 7 | 28 | 63 | 19 | -35 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Kepezspor FAŞ | 28 | 22 | 2 | 4 | 67 | 18 | 70 | +49 |
| 2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 28 | 19 | 0 | 9 | 60 | 18 | 66 | +42 |
| 3 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 28 | 15 | 6 | 7 | 40 | 25 | 52 | +15 |
| 4 | 52 Orduspor FK | 28 | 14 | 7 | 7 | 40 | 28 | 49 | +12 |
| 5 | İnegöl Kafkas GK | 28 | 13 | 7 | 8 | 37 | 30 | 47 | +7 |
| 6 | Edirnespor | 28 | 13 | 10 | 5 | 45 | 28 | 44 | +17 |
| 7 | Mardin 1969 Spor | 28 | 12 | 11 | 5 | 40 | 34 | 41 | +6 |
| 8 | K.Çekmece Sinopspor | 28 | 10 | 10 | 8 | 41 | 31 | 38 | +10 |
| 9 | Karabük İdmanyurdu Spor | 28 | 10 | 13 | 5 | 27 | 44 | 35 | -17 |
| 10 | Artvin Hopaspor | 28 | 9 | 12 | 7 | 33 | 29 | 34 | +4 |
| 11 | Talasgücü Belediyespor | 28 | 10 | 14 | 4 | 34 | 45 | 34 | -11 |
| 12 | Kırıkkalegücü FK | 28 | 8 | 15 | 5 | 31 | 42 | 29 | -11 |
| 13 | Gümüşhanespor | 28 | 4 | 14 | 10 | 25 | 49 | 22 | -24 |
| 14 | Malatya Arguvanspor | 28 | 3 | 21 | 4 | 21 | 57 | 13 | -36 |
| 15 | Tarsus İdman Yurdu | 28 | 2 | 22 | 4 | 20 | 83 | 10 | -63 |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 06/05/2024 | Antalyaspor | vs | Pendikspor |
| 06/05/2024 | Konyaspor | vs | Fenerbahçe |
| 12/05/2024 | Adana Demirspor | vs | Gaziantep FK |
| 12/05/2024 | Alanyaspor | vs | Beşiktaş |
| 12/05/2024 | Fatih Karagümrük | vs | Galatasaray |
| 12/05/2024 | Fenerbahçe | vs | Kayserispor |
| 12/05/2024 | Hatayspor | vs | MKE Ankaragücü |
| 12/05/2024 | Kasımpaşa | vs | Antalyaspor |
| 12/05/2024 | Konyaspor | vs | Samsunspor |
| 12/05/2024 | Pendikspor | vs | Çaykur Rizespor |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 12/05/2024 | Adanaspor | vs | Bandırmaspor |
| 12/05/2024 | Boluspor | vs | Çorum FK |
| 12/05/2024 | Erzurumspor FK | vs | Eyüpspor |
| 12/05/2024 | Giresunspor | vs | Ümraniyespor |
| 12/05/2024 | Göztepe | vs | Bodrum FK |
| 12/05/2024 | Keçiörengücü | vs | Altay |
| 12/05/2024 | Kocaelispor | vs | Sakaryaspor |
| 12/05/2024 | Şanlıurfaspor | vs | Manisa FK |
| 12/05/2024 | Tuzlaspor | vs | Gençlerbirliği |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 04/05/2024 | Altınordu | 3 - 3 | Ankaraspor |
| 04/05/2024 | Bucaspor 1928 | 3 - 1 | Diyarbekir Spor |
| 04/05/2024 | Serik Belediyespor | 0 - 6 | Esenler Erokspor |
| 04/05/2024 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 3 - 1 | Karacabey Belediye Spor |
| 04/05/2024 | Adıyaman FK | 4 - 1 | Hes İlaç Afyonspor |
| 04/05/2024 | Ankara Demirspor | 5 - 2 | Yeni Mersin İdman Yurdu |
| 04/05/2024 | Kırklarelispor | 1 - 3 | Zonguldak Kömürspor |
| 04/05/2024 | Kırşehir Futbol SK | 4 - 5 | 1461 Trabzon FK |
| 30/04/2024 | Diyarbekir Spor | 2 - 1 | Bursaspor |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 27/04/2024 | Malatya Arguvanspor | 3 - 4 | Talasgücü Belediyespor |
| 27/04/2024 | Gümüşhanespor | 2 - 4 | Kepezspor FAŞ |
| 27/04/2024 | Artvin Hopaspor | 0 - 1 | 52 Orduspor FK |
| 27/04/2024 | Mardin 1969 Spor | 4 - 2 | İnegöl Kafkas GK |
| 27/04/2024 | Tarsus İdman Yurdu | 1 - 1 | Karabük İdmanyurdu Spor |
| 27/04/2024 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 1 - 0 | Edirnespor |
| 27/04/2024 | Aliağa Futbol A.Ş. | 6 - 3 | Kırıkkalegücü FK |
