İbrahim Türksoy: “Ac qalıb, qonşudan “market bağlanıb, çörək alammadım” yalanıyla çörək istəmişəm”

Aktyor İbrahim Türksoy Mingəçevir Dram Teatrının (MDDT) rəhbərliyi ilə aralarındakı məhkəmə qalmaqalından sonra sözügedən qurumdan işdən çıxarıldı.Uzun müddətdir işsizdir.Lakin sənətdəki fəaliyyətinə başqa yöndən davam edir.Üstəgəl, xeyriyyəçiliklə məşğuldur.İbrahim Türksoy bu və digər məsələlərlə bağlı “Cümhuriyət” qəzetinin suallarını cavablandırıb.

- İbrahim bəy, son zamanlarda nə teatr, nə də film səhnələrində görünürsüz.Deyəsən, bu sənət sahəsində “qələm”inizi birdəfəlik qırıblar, yoxsa özünüz tənbəllik edirsiz?

- Nəinki bu sahədə, demək olar ki, əksər rəsmi sahələrdə “qələm”imi də, “burnumu” da sındırıblar. Teatr sahəsində uzun illər qocalar demiş, külüng vurdum, amma bir qəpik kimi kənara tulladılar.Kino sahəsində də yenicə addımlayırdım ki, bunun da qarşısını ustalıqla aldılar. Yerin o vaxt isti olur ki, kim doğru, kim cinayətkardırsa, onları öz adlarıyla çağırmayasan, üzünü sillələsələr də dinməyəsən. Amma dözmək olmur, “sillə vuran”ın “açarlı kukla” olduğunu görəndə bunu heç cür qəbul edə bilmirsən.Mənim heç vaxt yaradıcılıq işində tənbəlliyim olmayıb.Sadəcə olaraq, bir-iki nəfərin “qara kampaniya”sının qurbanıyam.

“Onların hamısı mədəniyyətəyad adamlardır”

- Teatrdan getdikdən sonra kliplər, maarifləndirici sosial çarxlar, qısametrajlı tərbiyəvi əhəmiyyətə malik filmlər çəkdiniz, yenə də fəaliyyətinizə davam edirsiz. Bəs, niyə qiymət verən yoxdur?

- “Teatrdan getdikdən sonra” yox, damğalanaraq qovulduqdan sonra.Bəli, sağ-sola özümü vurdum, məhkəmədə, yerli vəzifəlilərdə, nazirdə, müavinlərdə haqq axtardım.Amma bu ölkədə axtardığım haqqı çətin taparam.Dövlət başçısı səviyyəsində də görüş əldə edə bilmədim ki, son şansımı yoxlayım.Elə həmin vaxt “qoduqluğa” soxdular, bu mənə vurulmuş ən böyük damğa idi.

Bütün bunlara baxmayaraq, mən yenə də sənətimdən ayrılmadım, öz işimlə məşğul oldum.Kliplər, yumoristik səhnəciklər, tərbiyəvi sosial çarxlar çəkdim.Şeir qiraəti ilə məşğul oldum.Amma heç bir faydası olmadı, bunlar məni xilas etmədi.Hətta, bayağı yumor videolarıyla gündəmdə qaldım.Yenə də qiymət vermədilər.Guya verəcəkdilər?Çox gülməlidir. Kim verəcək qiyməti: Mədəniyyət və Turizm  Nazirliyi, yoxsa nazirin müavinləri, Mingəçevirdəki vəzifəlilər? Artıq heç kəsdən heç nə gözləmirəm.Onların hamısı mədəniyyətə yad adamlardır.

“Bir vaxt qabağa çəkdiklərim indi mənə salam vermir”

- Bir vaxtlar qabağa çəkdiyiniz dostlarınız sizə yardım əli uzatmırlar? Söhbət sənətdən gedir.

- Gülməlidir. Bir vaxtlar qabağa çəkdiyim, incəsənətin digər sahələrinə də ilk addımlarını atmağa kömək etdiklərim məni görəndə salam da vermirlər. Mən onları məhkəmə zalında tanıdım.Onların arasında eləsi vardı ki, onun bir kəlməsi mənim haqlı olduğumu sübut edəcəkdi.Lakin həmin şəxs məhkəməyə gəlmədi.Belələrindən nə gözləmək olar?!Kartof və soğana görə “gecə quşları” olanlardan hansı jesti gözləmək olar?!Mingəçevir teatrında iki aktyor var ki, onlar həmişə məni axtarırlar.Biri Qabil İbrahimlidir, digəri də Asim Məmmədovdur.Asimdən danışanda hamı ona “qızbibi” deyir.Amma lopabığ şərəfsizlərdənsə, elə “qızbibi” deyilənlər daha vicdanlıymış.Qaldı ki, Bakıdakı yoldaşlar və aktyorlara, mən onlara sərf etmirəm.Çünki xərcimi çəkmək ağırdır.Onlara bu baxımdan Bakıda yaşayan sənət adamları daha sərfəlidir.

- Mingəçevir teatrının rəhbərliyi ilə aranızdakı “bulanıq sular” duruldu. Niyə geri qayıtmadınız?Gözlənilirdi ki, qayıdacaqsız.

- Bəli, aramızdakı “bulanıq sular” duruldu. Amma o su murdarlanıb deyə içiləsi kimi deyil.Bu barışıq deyil, sadəcə, problemlər həllini tapdı. Məsələyə bir də el adəti çərçivəsindən baxmaq lazımdır: əvvəlcə qızı qaçırırlar, sonra barışıq olur. Amma bu vaxt ata və ana ortada əsas rol oynamır, əsas nəslin ağsaqqallarıdır, əmi, xala, dayı və bibilərdir.Mən də təkcə “mama-papa”yla barışmışam, o birilər hələ də yerlərində durur.Məni heç vaxt bu ölkədə mədəniyyət sahəsinə buraxmayacaqlar, amma baxmayaraq ki, qayıtmaq barədə söhbətlər olub.Artıq olan-olub, uzun illərdir bu sahədə çəkdiyim zəhmətlər heçə endirildi.Əmək kitabçam “ləkə”lənib. İndi siz deyin, onu bağışlamaq olarmı? Bunlar ayrı cür şeydirlər.

- Nə düşünürsüz, günümüzün teatr və kino sahəsindəki əsas problemləri hansılardır? Tənqidçilər əsasən qeyri-peşəkarlıq məsələsi üzərində dayanırlar.

- Bu sahəni az da olsa bilən adam kimi deyə bilərəm ki, kino və teatrımız şəhərə döşənmiş yaşıl çim kimidir, rəngi bozarmağa başlayanda yaşıl boyayla rəngləyirlər. Filmləri də söyüşlərlə çəkmək lazımdır ki, baxan olsun.Teatr tamaşaları da elə olmalıdır ki, yalan ssenaridən, taxtadan, rekvizitlərdən, “tuman - mayka”lardan pul qalsın.Heç nə ağlamalı, nə də gülməli deyil. Sadəcə, analoqu olmayan bir durumdur, hər şeyin zayı çıxıb.

“Mənim üçün əvvəl ailə, sonra sənət gəlir
 

- “Mən bu sənətə pul qazanmağa gəlməmişəm”, deyən adam indi yenidən özünü sənətə qurban verməyə hazırdır? Cavab vermədən nəzərə alın ki, ölkədə sosial-iqtisadi böhran var. Söhbət sizdən gedir.

- Mən “sənətə pul qazanmağa gəlməmişəm”, deməmişəm. Mən işə gələndə 3 “şirvan”a görə gəlmişəm. Sonra da “sənətin bataqlığı”na düşdüm. Amma sənətə yamaq olmamışam.Ailəmdə problemlər olub, zibil qablarından siqaret kötükləri axtarmışam, ac qalıb, qonşudan “market bağlanıb, çörək alammadım” yalanıyla çörək istəmişəm.Amma teatrdan getməmişəm.Bu sənəti sevdim.Lakin bu sənətdə yaxşıların sayı çox azdır, avaralanmağa gələnlərin sayı isə həddən artıq çoxdur.Bütün bunları görüb həmişə təəssüf etmişəm.Ölkəsinin rəsmisi, müavini, direktoru mədəniyyət və incəsənət sahəsinə pul qazanmağa, alverə gəlirsə, niyə aktyor, yaxud rejissor bu sənətdə fədai olmalıdır, ailəsi ac qalmalı, məişət qayğıları çəkməli, tək yaşamalı, marketlərə borcu olmalıdır?Mənim indi sənətə qurban verəcək heç nəyim yoxdur.İstedadım var, bunu da normasında xalqa, sənətə xərcləyirəm.Amma qazancımı da yaddan çıxarmıram. Mənim üçün əvvəl ailə, sonra sənət gəlir

- Sizə elə gəlmir ki, bütün bunlar ona görə olur ki, teatra dövlət qayğısı kifayət qədər zəifdir?.

- Hansısa yerə 5 manat ayrılan kimi qarğa-quzğun kimi bu pulun üstünə tökülüşürlər. Başdan dağıda-dağıda gəlirlər, axırda da əlimizə veriləcək heç nə qalmır. Bu pulları teatrlardakı “parazitlər” necə sümürürlərsə, axırda köhnə avadanlıqların ümidinə iş görülür. Bu baxımdan heç bir qayğı - zad görmürəm.

“Nə qədər ki, filmlərə çılpaq aktrisalara görəbaxacağıq, bizdən heç nə olmayacaq”

- Ölkədən getməyi fikirləşmirsiz? Adətən, sənətdə özünə yer tapmayanların, qarşılarına əngəl çıxarılanların gördükləri ilk iş ölkəni tərk etmək olur.

- Ölkədən getməkçün də şərait lazm deyil? Kirayə qaldığım evin yiyəsinə demişəm ki, bir həftə sonra gəl, imkanım yoxdur.Yazıq iki həftədir gəlmir ki, məni utandırmasın. Bir avtomobilim var, bu da keçmiş iş yoldaşımın adınadır. Bu avtomobillə də qazandığım az miqdarda pulları ev kirayəsini verirəm, uşaqların problemlərini həll edirəm. Bunu da satmaq istəyirəm, amma alan yoxdur. Bu vəziyyətdə hara gedək?6 min manat verən olsaydı, gedərdim, bəlkə orada yaşaya bildik.Hər-halda orada məni teatrdan qovmazlar, nə də bir mitinq, aksiya anonsu olan kimi məni günlərlə həbsdə “zaloq” kimi saxlamazlar.Hazırda bir sıra jurnalist və incəsənət adamları ölkədən gedirlər, onları qınamıram.Burada yaşamağa imkan vermirlər.Amma mən gedə bilmirəm, çünki ölməyə də imkanım yoxdur.Çox acınacaqlı vəziyyətdir.

- Bəs, niyə Azərbaycan teatrları və kinosu başqa ölkələrə gedə bilmirlər, yəni, niyə dünyaya çıxa bilmirik?

- Azərbaycanın güclü kino və teatr sənəti var idi. Bu, dünya arenasına çıxacaq, rəqabətə qoşulacaq bir həddə idi.İndi elə hala salınıb ki, Facebookdan kənara çıxa bilmir.Bunun günahı bizdədir.Bir millət ki, öz haqqını bilmir, bu çərçivədən dünyaya nə çatacaq? Nə qədər ki, səhnədəki aktrisaya baxıb “bunu keçən gün filan yerə aparmışdım”, deyib tamaşaya qiymət verə bilməyəcəyik, nə qədər ki, filmlərə söyüş və çılpaq aktrisalara görə baxacağıq, bizdən heç nə olmayacaq.

Mənsur
Cebhe.info