Yaklaşık 15 yıldır ortaöğretim kurumlarında psikolojik danışman olarak görev yapıyorum. Çalıştığım akademik okullar nedeniyle sürekli olarak üniversiteye geçiş sistemiyle ilgili çalışma yaptım. Ancak son beş senede okullarda ciddi bir değişim yaşanmaya başladı.

Bu değişim ilk olarak temel liselere geçişle başladı. Sonra kolejlere geçiş yaşandı. Sonrasında da açık lise gündeme düştü. Ben açık lise geçişlerini sadece öğrenci bazlı değerlendirmeye alacağım. Bunun örgün eğitimden öğrenciyi uzaklaştırması, devlet okullarına ve öğretmenlerine yönelik oluşan olumsuz algılara girecek olursam farklı noktalara ulaşmak mümkün olur. Bu nedenle sadece kafa karışıklığı yaşayan öğrenci ve aileler için önemli noktalara değineceğim.

Açık liseye geçmek isteyen öğrencilerime ilk olarak şunu belirterek başlıyorum. Açık liseye geçmek sizlere başarının kapısını açmayacak. Özelikle özel eğitim kurumları ve kurslar öğrencilerini ciddi olarak açık liseye yönlendirmektedirler ve bu şekilde başarılı olacaklarını vurgulamaktadırlar. Ancak bu söylem veya yönlendirme, geçmiş onlarca eğitim öğretim yılında lise son sınıfta okurken üniversite sınavlarında başarılı olmuş yüz binlerce öğrencinin başarısını göz ardı etmek demektir. Çocukların açık liselere geçemedikleri takdirde başarısız olacakları algısı tehlikeli bir algıdır.

Üniversite sınavlarına hazırlık sadece son sene ile şekillenmez. Öğrencinin liselere, ilkokul ve ortaokuldan getirdiği akademik başarı ve iç disiplin sadece 12. Sınıfta son şeklini alır. Eğer senelerce ders çalışmamış öğrenciye açık liseye geçtiği takdirde yılların olumsuz etkilerini bir senede veya bir sezonda sileceği söyleniyorsa umut tacirliğinden başka bir şey değildir. Elbette son sınıfta olumsuz alışkanlıklarından dönerek sıkı ve sabırlı bir çalışmayla sonuç alanlar bulunmaktadır ancak bu şu andaki sınav sisteminde sayılabilecek kadar azdır.

Açık lise sisteminde genel sınav notlarında elbette artış yaşanmaktadır. Çünkü her yaştan ve her kesimden bireyin bu sınavlara girdiğini düşünecek olursak son sene açık liseye geçen ve üniversiteye hazırlanan öğrenciler için bu sınavlar daha kolay geçmektedir. Bu da notların artışını sağlar. Ancak üniversite sınavındaki orta öğretim puanı ağırlıklı olarak hesaplandığından ve dört senenin ortalaması olduğundan sonuç itibariyle sınav ham puanına eklenecek okul puanında beklenen artışı sağlamaz.

Örgün eğitim esnasında öğrenciler sabah erken saatte kalkarak okullarına gitmektedirler. Örgün eğitim kurumlarının devam zorunluluğunun olması öğrencilerin hayatını planlamalarına neden olmaktadır. Her ne kadar şikâyet etseler de erken kalkmak ve günü planlamak olumlu bir etki yaratmaktadır. Öğrencinin iç disiplini yoksa aile takibine ihtiyaç duyuyorsa, aile bu takibi yapabilecek yapıda değilse sorun yaşanmakta öğrenci aktif okul yaşantısı olmadan günlük planına uyamamaktadır. Bu öğrencilerde ilk haftalarda suni iyi durumlar görmemize rağmen sonrasında gevşemeler başlayabilmektedir. Ancak planlı programlı öğrenciler zaten her durumda yeterli çalışmayı yapabilecek düzeyde olmaktadırlar.

Şunu da belirtmek isterim ki bakanlık da bu konuda 2023 vizyon belgelerinde aynı konuya al attıklarını da göstermiştir. Günlük ders saati sayısı ve ders çeşitliliği maalesef çok fazladır. Tüm gün okulda olan bir öğrenci zihinsel ve bedensel yorgunluk yaşamaktadır. Okul mevcutlarının çok fazla olması kalabalığa bağlı zihinsel ve ruhsal yorgunlukları da tetiklemektedir. Ve maalesef liselerde okumasına rağmen pek çok öğrenci okulların yetersizliği nedeniyle mesleki eğitim almaları gerekirken akademik eğitim veren kurumlara yönelmişlerdir ve bu okulların ortamını ciddi oranda bozmaktadır.

Açık eğitim kurumlarına geçiş tamamen bireysel olarak değerlendirilmesi gereken bir durumdur. Yukarıda da belirttiğim gibi eğitim sistemi açısından ele almaktan ziyade ailelerin ve öğrencilerimizin dikkat etmeleri gereken temel hususları aktarmaktı amacım. Ancak bu durumun bakanlık nezdinde dikkate alınarak ortaöğretim kurumlarının yapılanmasını etkilemesi gerekmektedir. Milli eğitim bakanlığının kurumlarının itibarını koruyarak ve işleyişini düzelterek gençlere ve ailelere yol açması önemlidir. İster mevcut okullarında devam etsin ister açık liselere geçerek süreçlerini devam ettirsin tüm gençlerimizin yolunun açık olmasını dilerim.