Batının Rusya kuşatmasının uzun sürecek belirtiler göstermesi nedeniyle Kremlin, eski Sovyet coğrafyasından miras politikası kapsamında arka bahçesi gördüğü Kafkaslardan emin olmak istiyor.

Ermenistan ve Gürcistan'ın, sorun çıkarmasını, Karadeniz havzasını riske sokacak hamlelerde bulunmasını Azerbaycan müttefikliği ile dengelemek istiyor. 

Bakü’de İlham Aliyev’e destek!..

Rusya ile Azerbaycan arasında şeffaf, yapıcı, karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler, özellikle ulaştırma ve lojistik sektöründe çok önemli. Coğrafi konumu nedeniyle Azerbaycan'ın rolünün son derece önemli olduğu Kuzey-Güney uluslararası taşımacılık ve lojistik koridoru, Rusya açısından stratejik.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, eski Sovyet cumhuriyetine iki günlük resmi bir ziyaret için geldiği Azerbaycan'da Bakü'de bulunmaktan büyük mutluluk duyduğunu hem Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın hem de eşi Hazarın Sultanı Mihriban Hanımın şehrin kalkınmasına büyük önem verdiğini kaydetmesi bu tür gezilerde rutindir.

Rus liderin Bakü ziyaretininbirincil sebebi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Aliyev’in İsrail seviciliği nedeniyle Türkiye ile arasının açılması sonucu ortaya çıkan durumdur. Ancak biraz geriye gidildiğinde Ankara-Bakü arasında gerginliğe yol açan olaylar hatırlanabilir.

İlki; Erdoğan'ın Türk Devletler Teşkilatı’nın Azerbaycan'daki toplantısına katılmaması. İkincisi ise Azerbaycan Milli Meclisi tarafından yayınlanan "Azerbaycan" gazetesinde 1 Ağustos tarihinde kaleme alınan başyazıda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail’e yönelik açıklamalar yaptığı sırada Karabağ Zaferi’ni içeren sözlerine tepki gösterilmesi.

Gazetedeki yazıda, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in sözlerinden alıntı yaparak, Karabağ’daki zaferin sadece “şanlı Azerbaycan ordusu, yiğit askeri ve kahraman halkına” ait olduğu vurgusu yapılmıştı.

Oysa bu talihsiz bir açıklamaydı çünkü zafer sonrası düzenlenen resmi geçit törenini Erdoğan ve Aliyev birlikte izlemişlerdi. Çünkü Türk askeri birlikleri ve eğittikleri Azerbaycan askerleri, cephede omuz omuza savaşmışlardı.

İşte bu nedenle İlham Aliyev’in siyasi ömrünü uzatmak çabasıyla Moskova'ya dümen kırdığı bir süreçte bu ziyaret, Putin'in hangi gerekçe olursa olsun Bakü ziyareti, İlham Aliyev'e Kremlin'in desteğini göstermesi zaviyesinden de değerlendirilmelidir.

İşe yarar mı zaman gösterecek?

Putin, Rusya'nın Azerbaycan ile Ermenistan arasında bir barış antlaşmasının imzalanmasına ve sınır çizgisinin belirlenmesine katkıda bulunmak için bir şeyler yapmaktan mutluluk duyacağını söylemesine söyledi de Azerbaycan halkının ülkede Rus nüfuzunun artmasına tahammül edip etmeyeceğini hesaba katmadığı kesin.

Azerbaycan, Rus petrol ve doğalgazını Avrupa’ya satacak?..

Putin'in ziyaret programında Aliyev ile Rusya ve Azerbaycan arasında stratejik ortaklığın geliştirilmesinin yanı sıra, uluslararası meseleler ve bölgesel siyaset üzerine görüşmeler de yer alıyor. Taraflar ziyaret sırasında sağlık, tarım, gıda güvenliği ve çevre yönetimi dahil olmak üzere çeşitli sektörlerde anlaşmalar imzaladılar.

Azerbaycan, Avrupa Birliği için önemli bir enerji tedarikçisi olduğundan Azerbaycan'dan Avrupa'ya artan doğal gaz ihracatında Rus petrol ve doğalgazının da yer alması bekleniyor. Putin'in Bakü ziyareti, Avrupa Birliği'nin Kremlin'in Ukrayna'yı işgaline yardımcı olacak enerji alımlarından geri çekilmeye çalışması ile Azerbaycan'dan doğal gaz ithalatını arttırdığı bir döneme denk getirildi.

Azerbaycan, 2022'den bu yana Avrupa ülkelerine petrol ihracatını genişletmeyi sürdürüyor. Mesela Slovenya, Avrupa ülkelerinin Rusya'nın fosil yakıt tedariklerinden uzaklaşmasıyla 1 Ağustos'ta Azerbaycan'dan doğal gaz almaya başladı.

Ukrayna ve AB, Rusya ile 2024 yılı sonunda sona erecek mevcut sözleşmenin ardından Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz tedarik etme konusunu görüşmek üzere Azerbaycan'a yaklaştı. Dünya pazarlarına hidrokarbon rezervleri sağlayan Azerbaycan ve Rusya, dönemsel petrol ve gaz alışverişi konusunda periyodik olarak işbirliği yapıyor.

Burada pek çok ortak çıkar var ve bu bağlamda iki ülkenin ilişkileri gelişecek. Zaten iki liderin görüşmelerinde kullanılan, “ortak enerji ve ulaştırma projeleri” konunun ayrıntılarını anlatmaya yetiyor. Sonuçta “komşuda pişer biz de düşer” denir ya, biz onu şöyle değiştirelim. Bakü’de pişer Ankara’ya da düşer

Putin; petrol sevkiyatında yeni iş birliğine ilişkin beklenen görüşmelerin yanı sıra, Aliyev'le görüşmeyi, Ermenistan'la ilişkilerin gerilemeye devam etmesi nedeniyle Rusya liderliğindeki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'ndeki birlik endişelerini gidermek için de kullandı.

Putin'in Bakü ziyareti, Rusya-Azerbaycan'ın stratejik yakınlaşmasını vurgulayarak, ekonomik iş birliğini güçlendirme ve bölgesel nüfuz kullanma konusundaki karşılıklı çıkarlarını göstermektedir

Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi'nde Dış Politika Analizi Bölümü'nün Başkanı Dr. Cavid Veliyev’e göre; Azerbaycan- Rusya ilişkilerinde yaşanan gelişmeleri, Bakü'nün geleneksel denge politikası çerçevesinde değerlendirmek gerekiyor.

Putin'in Azerbaycan ziyareti, Rusya'nın Güney Kafkasya siyasetinin dengeli bir hale geldiğini ve sadece Ermenistan merkezli olmaktan çıktığını gösteriyor. Çünkü Güney Kafkasya'nın değeri, Rusya için Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte artmıştır.

Bunun nedeni savaştan sonra uygulanan yaptırımlar nedeniyle Rusya'nın dünyaya çıkış yollarının ve enerji hatlarının kapanmasıdır. Rusya bir taraftan Ukrayna cephesinde savaşırken diğer taraftan Güney Kafkasya'da ikinci bir cephenin açılmasını istemiyor.

Ermenistan'ın Hindistan, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından silahlandırılması, Azerbaycan ve Rusya'yı yakından ilgilendiriyor. Rusya ve Azerbaycan arasındaki derinleşen ittifak, Güney Kafkasya'daki bölgesel güç dinamiklerini yeniden şekillendiriyor.

Azerbaycan'ın Uluslararası Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru'na (INSTC) geçiş kanalı olarak stratejik konumu, Moskova'nın daha geniş Avrasya stratejisi açısından büyük önem taşıyor.

Rusya'yı Azerbaycan üzerinden Hindistan ve İran'a bağla mayı amaçlayan INSTC, Moskova'nın ekonomik nüfuzunu kullanma ve Batı liderliğindeki girişimleri dengeleme yeteneğini artırıyor. Bu altyapı projesi yalnızca Rusya'nın ticaret yollarını güçlendirmekle kalmıyor, aynı zamanda küresel güçler tarafından giderek daha fazla incelenen bir bölgedeki jeopolitik nüfuzunu da güçlendiriyor.

Rusya ve İran, Amerika'nın kontrolü dışında birbirleriyle ticaret yapmak istiyor. "Kuzey-Güney" koridoru Basra Körfezi'ne bağlanıyor ve aynı zamanda dünyanın en hızlı büyüyen ekonomik bölgelerinden biri olan Hindistan'ın güneyine kadar uzanıyor.

Azerbaycan'ın Rusya ile ittifakı, Güney Kafkasya'da artan jeopolitik sürtüşme zamanına denk geliyor. Zamanlama müthiş! Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ konusunda yaşanan son çatışma, bölgesel istikrarı daha da karmaşık hale getirdi.

Bakü'nün askeri başarıları ve toprak kazanımları, bölgedeki güç dinamiklerini değiştirdi ve özellikle Türkiye gibi stratejik bir ortağın desteğiyle Güney Kafkasya'da önemli bir güç haline getirdi.

Rus bürokrasisi, Bakü ile ilişkileri üzerinden Ankara’yı bölgede etkisizleştirmeyi düşünüyor olabilir mi?

Azerbaycan'ın Rusya ile büyüyen bağları, her iki ülkenin enerji sektöründe ve bölgesel güvenlikte ortak çıkarlarına rağmen Türkiye ile ilişkilerini etkileyebilir.

Moskova ve Bakü arasındaki INSTC ve enerji geçişi gibi alanlardaki iş birliği, özellikle Ankara'nın bölgedeki rekabet eden istekleriyle bölgesel jeopolitik çerçeve içinde sürtüşme yaratabilir. Bu dinamik, gelecekteki bölgesel gelişmeleri etkileyebilecek karmaşık bir ittifaklar ve rekabetler etkileşimi ortaya çıkarır. İşte o vakit Pandora’nın kutusu açılır, şişedeki cin ortaya çıkar.

Nitekim Güney Kafkasya'nın lider devleti Azerbaycan ile bölgenin en önemli komşusu Rusya arasındaki ilişkiler ne kadar iyi olursa, bölge o kadar istikrarlı ve güvenli olacaktır. Şimdilik Bakü ve Moskova böyle düşünüyor.

Putin'in Çeçenistan temasları…

Birinci ve ikinci Çeçen Savaşında Rus medyasında “en iyi Çeçen ölü Çeçendir” gibi ifadeler havada uçuşuyordu. Şimdi de aynı. En iyi Çeçen beceriksiz generallerin Ukrayna savaşında Rusya için ölüme gönderdiği Çeçendir. Çünkü Putin, Osetya, Dağıstan ve Çeçenistan’a yeni askeri birlikleri, Ukrayna cephesine sevk etmeleri talimatı verdi. Azerbaycan ise paralı asker gönderme sözü vermiş.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu ve benzeri amaçlarla Kabardey-Balkar, Kuzey Osetya ve Çeçenistan olmak üzere üç Kafkas bölgesini ziyaret etti.

Çeçenistan'dayken Putin, Gudermes kentindeki Rusya Özel Kuvvetler Üniversitesi'ni ziyaret ederek, özel kuvvetler komutanları, eğitmenleri ve eğitim gören gönüllülerle bir araya geldi.

Üniversite, 2022 yılından bu yana özel askeri operasyona katılmış veya halen katılmakta olan 47 binin üzerinde uzmanı yetiştirdi ve bunların üçte birinden fazlası gönüllü olarak askerlik hizmetine katıldı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin dün akşam (Salı), müttefiki Ramazan Kadirov tarafından yönetilen Kafkasya bölgesindeki