Dağlık Karabağ’ın Ermenistan işgalinden kurtulması sırasında, bir millet bir devlet bilinci ile hareket eden Azerbaycan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin müşterek işbirliğinin iktisadi, kültürel, siyasi, askeri sahalarla sınırlı olmadığı gösterildi. İki ülke istihbarat örgütleri arasında diyalog ve irtibatın  temelleri yeni gibi görülse de yüz yıl öncesine uzanan mazisi olduğu söylenebilir. Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi İstihbarat Kurumları Konferansı’nın 22. Toplantısı...

Türk Keneşi veya Türk Konseyi olarak bilinen 3 Ekim 2009'da Nahçıvan'da imzalanan Nahçıvan Anlaşması ile Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında kurulmuş olan uluslararası örgüt, Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Keneşi ismini 27 Aralık 2011'de “Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi Sekretaryasına Dair Ev Sahibi Ülke Anlaşması” ile Türk Keneşi olarak değiştirdi. Türk Konseyi'nin ilk Zirve Toplantısı “Ekonomik ve Ticari İşbirliği” temasıyla 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Almatı'da gerçekleştirildi ve toplantı vesilesiyle, Konsey’in kurumsallaşmasına ilişkin anlaşma ve tüzükler sonuçlandırıldığı gibi Zirve münasebetiyle, üye ülkelerin iş çevrelerini bir araya getirecek Türk İş Konseyi de tesis edilmişti.15 Kasım 2018'de Kırgızistan’da  düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler (Türk Konseyi) İstihbarat Servisleri 21. Konferansı'nın katılımcıların Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, Bişkek' te kabul etmişti. 

Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) İstihbarat Kurumları Geçtiğimiz yıl  6 Eylül 2019'da Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (Türk Konseyi) İstihbarat Kurumları Konferansı’nın 22. Toplantısı Bakü'de yapıldı. Azerbaycan Devlet Güvenlik Servisi Başkanı Korgeneral Ali Nağıyev’in ev sahipliğinde düzenlenen toplantıya, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan, Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Kerim Masimov ve Kırgızistan Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Orozbek Opumbayev katıldı.

Azerbaycan Yurtdışı İstihbarat Servisi Başkanı Korgeneral Orhan Sultanov’un da hazır bulunduğu toplantıda, Özbekistan Devlet Güvenlik Servisi Başkanı Abdusalom Azizov da gözlemci olarak yer aldı.  Devlet Başkanı Aliyev, bu konferansın ikili ve çok taraflı işbirliklerine fırsat sağlayacağına dikkat çekerken, Türkçe konuşan ülkeler arasında güvene dayalı kardeşlik ilişkilerinin varlığının da altını çizdi. MİT Başkanı Hakan Fidan’ın da yer aldığı 6 ülkenin istihbarat başkanları ile bir araya gelen Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, Türk Konseyi istihbarat örgütlerinin başkanları ile görüşmesinde, Dağlık Karabağ sorunu başta olmak üzere bölgesel ve küresel sorunları ele almıştı.  Daimi Sekreterya Ankara’da kurulacak...

Azerbaycan Devlet Güvenlik Servisi’nden yapılan açıklamaya göre toplantıda, uluslararası terörizme karşı mücadelede iş birliğinin geliştirilmesi, çeşitli tehdit ve suçlarla ilgili operasyonel bilgi alışverişinde bulunulması gibi konular müzakere edildi. Toplantıda, Türk Konseyi İstihbarat Kurumları Konferansı Daimi Sekretaryasının Ankara’da kurulması yönünde mutabakat sağlandı. Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Hizmeti-Azərbaycan Respublikasının Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Hizmeti, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 14 Aralık 2015 tarihli 706 sayılı kararı ile eski Millî Güvenlik Bakanlığı'nın iç istihbarat operasyonlarının yerine oluşturuldu.  Haydar Aliyev Devlet Güvenlik Hizmeti Akademisi  de (Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyası), Azerbaycan Cumhurbaşkanının 1 Aralık 1998 tarihli kararnamesine dayanılarak kuruldu. 

Azerbaycan İstihbaratına yön veren Azerbaycan Repubblicası Prezidenti Haydar Aliyev Bu yapılanmanın mimarı olan Haydar Aliyev, istihbarat alanındaki tecrübesini esirgemedi. Gerçekten de istihbarat faaliyetlerinde öncü isimdi. -Haydar Aliyev'in KGB Üniforması ile fotoğrafı- Hatta Leningrad'daki (şimdiki St.Petersburg) İstihbarat Akademisinde yönetici olduğu yıllarda şimdiki Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin'in yetişmesinde emeği geçmişti. Bu nedenle Azerbaycan İstihbaratının piri kabul edilen Haydar Aliyev'in bu sahadaki çalışmalarına bakıldığında, Mayıs 1944'te devlet güvenlik teşkilatlarında çalışmaya gönderildiği, 1949 - 1950'de Leningrad'daki (şimdiki St.Petersburg) SSCB Devlet Güvenlik Komitesi Baş Personeli Eğitim Okulu'nda okuduktan sonra, 1950'de Azerbaycan SSR Devlet Güvenlik Komitesi'nin bölüm başkanlığına atandığı, 1966'da Moskova'daki Fedzerzhinsky KGB Yüksek Okulu'ndaki yönetim eğitim kurslarını başarıyla tamamladığı görülür. 

Rus ve Türk İstihbarat ekolünde pişen Azerbaycan Gizli Servisi… Azerbaycan istihbarat servisi, iki ana okulun etkisi altındadır. İlki Kafkas İslam Ordusu ve Teşkilatı Mahsusa ve sonrasında Milli Amele Hizmet “MAH” bugünkü adı ile Milli İstihbarat Teşkilatı “MİT” diğeri ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemine özgü KGB. KGB /Комитет государственной безопасности/ Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti/ Devlet Güvenlik Komitesi, Sovyetler Birliği'nin istihbarat ve gizli servisi. Akademinin temel amacı, milli güvenlik teşkilatları için yüksek nitelikli personel yetiştirmektir. Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Tehlikesizlik İdaresi Başkanı Korgeneral Ali Nağıyev…

Bazı rivayetlerde Ali Nagiyev'in tanınmış Azerbaycanlı milyoner, petrol üreticisi, hayırsever, 1842'de Bakü vilayetinin Bilajari köyünde doğan Musa Nagiyev'in akrabası olduğu bilgisi var.  Musa Nagiyev ile Ali Nagiyev arasında Genetik benzerlik dikkat çekiyor- Bahai mezhebine mensup Musa Nagiyev, Bakü Müslüman Hayırsever Cemiyeti'nin çalışmalarına aktif olarak katılmıştı. Musa Nagiyev, Mart 1919'da 77 yaşında öldü. Nagiyev, Bakü'de yaklaşık 98 farklı bina tipi inşa etti. 4 Mart 1919'da Ağa Musa'nın kardeşi Agaali, onu Chambarakand mezarlığına gömdü.   Azerbaycanlı hayırsever petrolcü Musa Nagiyev'in, Kafkas İslam Ordusu'na bağlı birliklerin Bakü Muharebesi'ni kazanarak 15 Eylül 1918'de Bakü'ye girmesini finans ettiği söyleniyor. Ünlü petrolcü Musa Nagiyev' in ailesinden olduğu söylenen Ali Nagiyev, 8 Kasım 1958'de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Babek ilçesinde doğdu. 1981'de Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü'nden (şimdi ADPU) mezun oldu. Kariyerine 1975 yılında başladı. 1986 yılında SSCB Devlet Güvenlik Komitesi Yüksek Kurslarından mezun olduktan sonra Azerbaycan SSC Devlet Güvenlik Komitesi ve Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Güvenlik Bakanlığı'nın operasyonel yapılarında sorumlu görevlerde bulundu.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 16 Mart 2005 tarihli emri ile Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Güvenlik Bakan Yardımcısı olarak atandı. 27 Mart 2006 tarihli Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının emriyle Ali Nagiyev'e tümgeneralliğin en yüksek askeri rütbesi verildi. 2011-2019 yıllarında Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcılığına bağlı Yolsuzlukla Mücadele Genel Dairesi Başkan Yardımcılığı yaptı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın 5 Ağustos 2014 tarihli emri ile Ali Nagiyev, Devlet Adalet Müşaviri oldu. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 20 Haziran 2019 tarihli emri ile Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Güvenlik Servisi Başkanı olarak atandı. 27 Haziran 2019 tarihli Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının emriyle Ali Nagiyev, en yüksek askeri korgeneral rütbesine layık görüldü. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 7 Aralık 2020 tarihli emriyle Ali Nagiyev, Albay General'in en yüksek askeri rütbesine layık görüldü. Ali Nagiyev'in diğer kardeşleri de Azerbaycan bürokrasisin de üst düzey  görevliler arasında yer alıyorlar.  Sabir Nagiyev, Özel Devlet Koruma Servisi'nin bir memurudur. 2013 yılından bu yana Tümgenerallik rütbesine sahiptir. Sabir Nagiyev, Devlet Güvenlik Servisi Başkanı Korgeneral Ali Nagiyev'in kardeşidir. Kardeşlerinden bir diğeri Vali Nagiyev, 2015 yılından bu yana Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Göç Servisi'nin ilk başkan yardımcısıdır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Dış İstihbarat Teşkilatı Dış İstihbarat Teşkilatı'nın görevi, esas olarak yabancı devletlerin topraklarında, özel hizmetlerinde ve siyasi çevrelerinde devletin güvenliğini sağlamak için operasyonel tedbirler almaktır. Temel amaç, bu veya diğer adımların, planlandığı ve hazırlandığı devlet sınırları dışında, devletin güvenliğine tehdit oluşturabilecek önlemleri almaktır. 1977 Bakü doğumlu Orhan Sedyar oğlu Sultanov, 2015'ten beri Azerbaycan Dış İstihbarat Servisi Başkanı. 2007-2011 yılları arasında Birleşik Krallık'taki Azerbaycan Büyükelçiliğinde İnsani İşlerden Sorumlu Birinci Sekreter olarak görev yaptı. 

İngiltere'de bulunduğu yıllarda Ermenistanın Hocalı katliamının yıl dönümlerinde telin mitingleri düzenledi. Ayrıca İngiltere'de faaliyet gösteren çeşitli Türki toplumların sivil toplum kuruluşu temsilcilerini kültürel faaliyetler gerçekleştirmek üzere bir araya getiren İngiltere Türk Dünyası Kültürel Forumu (Turkic Forum) kurucuları arasında yer aldı.  Bir süre Dışişleri Bakanlığı'nda çalıştıktan sonra Milli Güvenlik Bakanlığı Dış İstihbarat Daire Başkanlığı'na kabul edildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 7 Aralık 2020'de Korgeneral Orhan Sultanov “Albay-General” en yüksek askeri rütbe verildi.  Orhan Sultanov’a Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından, 9 Aralık 2020 tarihli Karar uyarınca Zafer Nişanı verildi. Orhan Sultanov, Azebaycan Halk Cumhuriyeti Savunma Bakanı Hüsrev Bey Sultanov'un akrabası Hosrov bey Sultanov, Gence lisesini tamamladıktan sonra Odessa’da yüksek tıp eğitimi almıştır. 28 Mayıs 1918 tarihinde Tiflis’de Azerbaycan Ulusal Kurulu tarafından Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ilan eden Beyannameyi imzalayan 26 kişiden biri olmuştur. Aynı günde kurulmuş Halk Cumhuriyeti birinci hükumeti Bakanlar Kurulu’nda Hosrov bey Askeri Bakan olmuştur.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Sultanov, mültecilere barınma ve yardım için Tiflis'te kurulan Kafkas Cephesi’nden Mülteci Yerleştirme Konseyi'nin Bakü Müslüman Yardım Vakfı'na liderlik etti. 1917'de Müsavat Partisi'ne katıldı ve ilk kongresinde bulundu. Ayrıca Transkafkasya Seim'in milletvekili seçildi. Hosrov bey Sultanov 15 Ocak 1919 tarihinde Karabağ’ın General-valisi olarak görevlendirilmiştir. 

O, Türkiye’de, İran’da, daha sonra Fransa, ve Almanya’da yaşamış, Almanya’da Tıp Üniversitesi’nde Prof. vazifesini  görmüştür. Sultanov 1923'te Türkiye'ye kaçmayı başardı ve bundan sonra İran, Fransa ve Almanya'da yaşadı.  Almanya'da bir tıp üniversitesinde profesördü. 1941-1945’te, İkinci Dünya Savaşı sırasında Azerbaycanlı savaş esirlerinin Azerbaycan'a geri getirilmesinde önemli bir rol oynadı. Avrupa'da uzun süre kaldıktan sonra Sultanov, 1936'da Türkiye'ye döndü, bir süre Trabzon’da yaşadı ve 1943'te İstanbul'da öldü.