Rusya - Ukrayna savaşı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 24 Şubat 2022 sabahında duyurduğu "özel operasyon" ile başladı. Rus ordusu, Ukrayna topraklarına girdi ve her iki tarafın cephe hattına cephanelik yığmasıyla ilerleyen savaşta iki buçuk yıl geride kaldı.

Savaşı durdurmak için taraflarla yoğun ilişki içinde bulunan Türkiye, arabulucu olmak istedi. Bu yaz başında ateşkese ramak kalmıştı ki İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşmek amacıyla başkent Kiev'e sürpriz bir ziyarette bulundu. Johnson bu ziyarette "Başkan Zelenskiy'e savaşın denklemini değiştirebilecek askeri eğitim programı önerdim" dedi. Bu adım, savaşın daha da uzayacağının habercisiydi. Ardından ABD başta olmak üzere Batılı ülkelerden Ukrayna'ya ardı ardına yapılan silah ve mühimmat destek paketleri Moskova tarafından "Batı, Ukrayna savaşını kızıştırıyor" tepkilerine neden oldu.

TÜRKİYE ARABULUCULUK İÇİN YİNE DEVREDE

Gelinen noktada barışa yine bir adım daha yaklaşıldı. BM zirvesi için ABD'de bulunan Erdoğan, Zelenskiy ile görüştü. Mevkidaşına, Türkiye'nin adil ve kalıcı bir barış için arabuluculuk dahil her türlü kolaylaştırıcı adımı atmaya hazır olduğunu söyledi. Moskova'yı ziyaret eden TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş da "Biz Türkiye olarak bütün bölgelerdeki gerilimlerde olduğu gibi Rusya-Ukrayna arasındaki bu gerilimde de bir an evvel adil ve kalıcı bir barışın olması için elimizden gelen her türlü arabuluculuğu ortaya koymaya çalışıyoruz" dedi.

BİR ATEŞKES PLANI DA BREZİLYA VE ÇİN'DEN

Aynı tarihte Brezilya ve Çin'in Ukrayna - Rusya arasında ateşkes için bir barış planı hazırladığı ortaya çıktı. Planın birkaç gün içinde Küresel Güney'deki 20 ülkeye sunulması planlanıyor. Özellikle Meksika, Suudi Arabistan, Güney Afrika ve BAE gibi ülkelerin de bu plana destek vermesi gündemde.

Ancak 24 Eylül'de Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, BM Genel Kurulu'ndaki konuşmasında Ukrayna barış formülüne alternatif arayan ülkelerin, Vladimir Putin ile birlikte hareket ettiğini ve bu ülkelerin başta Çin ve Brezilya olduğunu belirtti. Zelenskiy, barış görüşmelerini daha başlamadan sonlandırmıştı bile.

ZELENSKİY BARIŞ YERİNE DAHA FAZLA SAVAŞ MI İSTİYOR?

Ukrayna lideri, tüm bu ateşkes ve arabuluculuk faaliyetlerini kendi "Zafer Planı" uğruna reddediyor. "Zafer Planı" ile ilgili ayrıntılara girmeyi reddeden Zelenskiy, dört aşamalı olduğunu belirttiği planının Rusya'ya ait Kursk'a sınır ötesi operasyon ile başladığını söylemişti. Zelenskiy, planın başarısının "Biden'a bağlı olduğunu" ve ABD'nin "bu planın gereksinimlerini Ukrayna'ya verip vermemesinin" belirleyici olacağını kaydetmişti. Böylece Türkiye'nin arabulucu olmaya çalıştığı yaz başındaki ateşkes görüşmelerinden çekilmesinin arka planında İngiltere'nin yanında ABD'nin de olduğunu ilan etmiş oldu.

ABD VE İNGİLTERE'NİN ASIL PLANI NE?

ABD ve İngiltere, bu denklemde Rusya'nın saldırganlığını gerekçe göstererek NATO içindeki dayanışmayı artıran ve kendilerine burada öncü rol biçen ikili olarak kabul ediliyor. Washington ve Londra, Rusya'nın Ukrayna'yı hâkimiyeti altına alması halinde yakın çevredeki çıkarlarının da tehlikeye düşebileceğini değerlendiriyor. Böylece iki ülke, savaşın uzayarak Ukrayna'nın ateşkes olmaksızın direnmesini ve bu yolla Rusya'ya kan kaybettirilmesini hedefliyor.

HAYALLER SUYA MI DÜŞECEK?

Zelenskiy son ABD ziyaretinde mevcut başkan ve yardımcısı ile görüşüp 8 milyar dolarlık yeni askeri yardım paketi almayı başardı. Ancak Cumhuriyetçi aday Donald Trump ile görüşmesinde görüş farklılığı sözlü ifadelere de yansıdı. Ukrayna'ya sürekli askeri yardım yapılmasına karşı olduğu bilinen Trump, görüşmede Zelenskiy'e "Çok iyi bir ilişkimiz var ve bildiğiniz gibi Başkan Putin'le de çok iyi bir ilişkim var." dedi. Ortalık bir anda buz kesti. Hemen söz alan Zelenskiy, "Benimle ilişkilerinizin daha iyi olacağını umuyorum." diyerek araya girdi. O anlarda Trump bir kez daha dönerek olanlarda Zelenskiy'nin de suçu olduğunu öne sürdü. Trump, "Olanlarda senin de sorumluluğun var." dedi.

Bu görüşme, ABD'de başkan değişikliği durumunda Zelenskiy'nin reddettiği barış planlarına razı olmak zorunda kalabileceğinin işareti olarak yorumlandı. Türkiye'nin ve Çin-Brezilya'nın ateşkes planları savaşı sonlandırmayı amaçlarken buna karşın Zelenskiy'nin Zafer Planı daha fazla çatışmayı ve bunun için ABD'den daha fazla askeri desteği hedefliyor.