Size bir hikaye anlatacağım…

Uzun ve kan emici..

Hazır mısınız? Kenya’ya gitmemize de gerek yok bu yolculuk için içimize dönüp bakmamız yeterli..

Tenya’yı anlatacağım. Barsaklara yapışan tenya, özellikle insan sağlığını etkileyen önemli parazitlerden biridir. Tenya (tapeworm), düz ve segmentli bir yapıdadır ve genellikle ince bağırsakta yaşar. İnsanlara çoğunlukla çiğ ya da az pişmiş etlerin tüketilmesi yoluyla bulaşır. Bilimsel bir dille, tenya enfeksiyonu ‘taeniasis’ olarak adlandırılır ve Taenia solium (domuz tenyası) ya da Taenia saginata (sığır tenyası) gibi türler buna neden olabilir. Her hikayenin bir başlangıcı vardır…

Bu ‘Parazitin Serüveni’ işi tam yapmadığımızda başlar.. Bir insan çiğ ya da az pişmiş et tükettiğinde, bu etin içerisinde yer alan enfekte larva (cysticercus) mideye ulaşır. Mide asidinden etkilenmeyen larva, ince bağırsağa geçtiğinde baş (scolex) kısmını kullanarak bağırsak duvarına sıkıca tutunur. Scolex üzerinde yer alan kanca benzeri yapılar ve emme organları, parazitin konakçısına sağlam bir şekilde bağlanmasını sağlar. Tenya, bağırsağa yerleştikten sonra segmentlerini (proglottid) hızla üretmeye başlar. Boy boy, parti parti, çeşit çeşit… Bu segmentler, hem erkek hem de dişi üreme organlarını barındıran birimlerdir. Yani her türlü yolu vardır. Böylece parazit, kendi kendini döller ve yumurtalarını üretir. Üretilen bu yumurtalar, proglottidlerle birlikte dışkıyla atılır ve çevreye yayılır. Eğer bu yumurtalar başka bir hayvan tarafından tüketilirse (örneğin bir domuz ya da sığır), larvalar bu hayvanın kas dokusuna yerleşir ve döngü devam eder. Parazitin İnsan’a geçince ne olur? Bağırsaklardaki tenya genellikle hafif ya da fark edilmeyen semptomlara yol açar.

Ancak bazı durumlarda:

- Karın ağrısı - İshal ya da kabızlık

- İştah kaybı veya aşırı açlık hissi

- B12 vitamini eksikliği gibi besin emilim bozuklukları görülebilir. Bazı tenya türleri (özellikle Taenia solium), larvalarını insan vücudunda farklı dokulara yayabilir. Bu durum ‘sistitserkoz’ adı verilen ciddi bir enfeksiyona neden olur ve larvalar beyine ya da kaslara yerleşebilir. Beyindeki enfeksiyonlar nöbetlere, baş ağrılarına ve hatta hayati tehlikelere yol açabilir. Delirtebilir. Tedavi edilebilir mi? Evet. Tenyalar, antiparazitik ilaçlar (örneğin ‘praziquantel’ veya ‘albendazol’) ile etkili bir şekilde tedavi edilebilir. Ancak enfeksiyondan korunmak için bazı önlemler gerek.. - Etlerin iyi pişirilmesi (özellikle domuz ve sığır eti).

- Hijyen kurallarına dikkat edilmesi.

- Hayvancılıkta veteriner kontrolünün sağlanması. Tenyalar basit bir parazit gibi görünse de, ekosistemde karmaşık bir döngüyle yaşamlarını sürdüren ve insan sağlığı üzerinde önemli etkileri olabilen organizmalardır, anlayacağımız…Bu toplumsal olarak bu çeşit parazitler ile nasıl başa çıkacağımıza da ışık tutar. ‘Sosyolojik Tenyalık!’... Ben uydurdum. Görürsünüz bazı toplumlarda bu tenyalığı… Benzer özellikleri yok değil! Sömürücü, sessiz iş götürücülüğü, kendi kendini yeniden üretme özelliği ve sonunda tahrip ediciliği ile neredeyse tıpatıp benzer. Nasıl kurtuluruz ‘sosyal tenyalık’tan…

1.Farkındalık Yaratmak: Tıpkı bir tenyayı teşhis etmek gibi, toplumda zararlı yapıların fark edilmesi gerekir. Bu, eğitim, medya ve aktivizm aracılığıyla mümkün olabilir.

2.Yapısal Değişim: Sorunun kökenine inerek, ekonomik, politik veya kültürel sistemlerde reformlar yapılmalıdır. 3.Dayanışma ve Kolektif Çalışma: Toplum bireyleri birlikte hareket ederek, sömürüye dayalı yapıları değiştirebilir. Benim hala daha sağlam bir önerim var! Hangi mutfakta pişirildiğini bilmediğiniz ve temiz olmayan fikirleri yemeyin…. Görünen o ki yedikten sonra işler daha da uzuyor.. İshal kaçınılmaz oluyor.. Tıpkı ‘tenya’ gibi…