Türkiye’de son dönemde yaşanan enflasyon ve kur artışıyla birlikte kira ve ev fiyatlarında artış yaşanması pek çok insanı mağdur hale getirdi.

Ev sahiplerinin fahiş kira taleplerine istinaden 1 Temmuz 2023 tarihine kadar geçerli olma koşuluyla kira artış oranına %25 üst sınır getirildi. Ev sahibi ve kiracı arasındaki uyuşmazlıklara çözüm arayışı olarak da dava öncesi zorunlu arabulucu uygulamasına Ekim ayıyla birlikte geçilmiş oldu.Kira ve ev fiyatlarının artmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 13 Eylül 2022 tarihinde Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesini açıkladı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve TOKİ iş birliği ile hazırlanan sosyal konut projesinin başvuru şartları da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı.

Hükümetin ilan ettiği ‘’Sosyal Konut Projesi’’ toplumda önemli bir karşılık buldu. Toki tarafından inşa edilecek 250.000 konut için yaklaşık 5 milyon kişi kura çekilişine katılmak için başvuruda bulundu. Ayrıca 1 milyon arsa tahsisi sağlanarak  vatandaşın kendi evini inşa etmesi sağlanacak. Ülkemizin her yıl ortalama 700-800 Bin konut arzına ihtiyacı bulunmaktadır. Vatandaşlık amacıyla satılan konutların toplamdaki payı %5 seviyesindedir. Özellikle son dönemde yaşadığımız Ukrayna-Rusya Savaşı nedeniyle her iki ülkenin vatandaşlarının konut alımında tercih ettikleri ülkelerden biri Türkiye oldu.Ayrıca çevre ülkelerden ülkemize mülteci statüsünde giriş yapan kişilerinde konut talebini artıran sebeplerden biri olduğu görülmektedir.

Adalet ve Kalkınma Partisi 2002 iktidara geldiğinde ekonominin çarklarını hızlı bir şekilde döndürebilmek amacıyla TOKİ vasıtasıyla konut üretimine öncelik vermişti. İnşaat sektöründeki ivmelenmenin toplamda 200 sektörü domine  ettiği görülmektedir. Açıklanan sosyal konut projesi kapsamında ülkemizin farklı illerinde  toplamda 250.000 konut üretilecek.

TOKİ aracılığı ile inşa edilecek Sosyal Konut Projesi’ne konut tipi (2+1 ve 3+1) ayrımı olmadan, proje bazında başvuru yapılacak. Projeye başvuru bedeli 500 TL olarak belirlenirken hak sahiplerine konutlar, %10 peşinat ve 240 ay vade ile satılacak. Hak sahiplerinin konutlarına ait kalan borç bakiyesi ve aylık taksitler her yılın “Ocak ve Temmuz” aylarında olmak üzere yılda iki kez “Memur Maaş Artış Oranı” dikkate alınarak hesaplanacak. Hükümetten gelen açıklamalarda taksit tutarlarının vatandaşın ödeyebileceği düzeyde tutulması hususunda azami gayretin gösterileceği bilgisi verilmiştir.

İlk etapta yapılması planlanan 250 bin konutun 50 bini İstanbul’da, 18 bini Ankara’da ve 12 bin 400’ü de İzmir’de olacak. Hak sahiplerinin konut borcu bitene kadar konut satışı da yapılamayacak. Önümüzdeki 20 yıl boyunca yıllık enflasyonun % 20 olduğu bir senaryoda 240 ayın sonunda projedeki hak sahipleri 2+1 konut için toplam 6,9 milyon TL ödemiş oluyorlar. Yıllık enflasyon oranını % 10’a çektiğimizde bu miktar 1,9 milyon TL’ye kadar düşerken 20 yıllık ortalama enflasyonu % 40 aldığımızda ise konut için ödenen miktar 115 milyon TL’yi aşıyor.  Ayrıca vatandaşın kendi konutunu üretmesi için 1 milyon arsa satışı gerçekleştirilecek. Altyapısı ve imar planları hazırlanmış şekilde hak sahiplerine dağıtılmış olacak.Hak sahipleri evin iç kulanım hacimlerinin inşaasında kendi planlarını uygulayabilecekler.

Toki konut üretiminde başarılı bir kuruluş. Yıllık 50-60 Bin  aralığında Türkiye’nin muhtelif yerlerinde konut imalatı gerçekleştirmektedir. Yıllık 120-130 bin seviyesine çıkarak projeyi 2 yıl içinde üretebilecek güce sahiptir. Konut üretiminde m2 imalat fiyatları 7-8 bin seviyelerine gelmiştir.Hükümetin üretilecek konutlarda arsa maliyetini sübvanse ederek dar gelirli vatandaşımıza destek olacağı görülmektedir. Üretilecek konutlar için bir anda üretime başlanmayacak olup  aylara bölünerek temel atmaları gerçekleştirilecektir. Ayrıca ülkemizin farklı iklimsel özelliklerini de gözönüne alırsak çetin kış aylarında imalatta gecikmeler yaşanacaktır. Ülkemizin sosyo-ekonomik koşulları çerçevesinde projede 1+1 konutlara yer verilmemesini eksiklik olarak görmekteyim. Konut piyasasında fiyatlara olan etkisi  tüm konutların imalatının tamamlanmasına mütakip görülecektir. Kiralama piyasasında mevcut dinamikler devam edecektir.