Kaos Yürüyüşü (Film çözümlemesi) 

Yeni ilginç bir film; Netflix ‘te izledim. Ön adındaki  ‘kaos’ sıfatı izlememde   etkili oldu.

“Yumurta tavuk “sarmalına değini her aklı (*)cezbediyor. 

*

Filmin konusu,  insanlığın kaçınılmaz geleceğinin  belirsiz  olasılıklarını işliyor.

Mevcut  protez dişli  medeniyet, yamyam öznesi  insanı koruyup kollarken, dünyayı tüketip harap ediyor. Bu doymazlığı  iflah olmadan,   talan  edecek yeni dünya aramaya başlıyor. 

Günümüzde  uzay maden arama faaliyetleri  değiniye  tanıktır. 

*

Gidişat bellidir; 

-ya,  dünya medeniyet arsızlarını altını üste getirecek;

-ya da insan,  dünyayı yaşanmaz hale düşürecek.

Habitatlar değişti, okyanuslar asitlendi, biyo çeşitlilik alarm verici seviyeye düştü ve halâ düşümde.

Uzay bedeviliği,

Dünyamızın kötüleşen doğa koşullarında yeni yaşam gezegeni ihtiyacı kaçınılmaz hale geldiğinde dünyamız gibisi hemen bulunmayacağından; onlarca yıl uzayda  göçebe dolaşan nesillerin ataları olduğumuzu hatırlatıyor film. 

*

Öncü gemilerden biri nihayet uygun yaşam verili  gezegen bulur ve binlerce yolcusuyla oraya iniş yapar.

Filmin bundan  sonrası özgün kurgu içeriyor. 

*

Gezegen atmosferi insanların erkek cinsinin zihinsel aktivitesini bedenin aurasına çıkarıp, işitilen ses ve görüntü haline  dönüştürüyor.

Erkek  zihinlerinde geçen tüm düşünceler ve görüntüler dışarıdaki diğer insanlar  tarafından görülecek şekilde eterik görüntüye ve duyulacak sese dönüşmesi koloninin hassas sosyal kesimlerinde ayrışmaya, kırılmaya  sebep olur.

*

Filmin odağındaki  ‘Prentiss town’ isimli kasaba halkı, dünyadan taşıdıkları anakronik geriliklerini zenci papazAaron ve lider hastalığı olan belediye başkanı David eşliğinde “güncelliyor.” 

Gezegende eril zihnin  dışa vurumuna ‘ses’ diyorlar.  Bazı erkekler özel odaklama çalışmasıyla ses’in çıkışını kontrol edebiliyor. İşte kasaba şerifi David, bu kesimden; zihnini kontrol ederken dışarıya çıkan ses ve görüntü ile etrafındakilere telkin ile istediklerini  yaptırabiliyor.

Kadınlarda  dış yansıma oluşmaması, onlara “sessiz” sıfatlı yeni kimlik sağlıyor.

Dünyadan göçen nesillerin yeni gezegende sosyal dokuda kadınlar lehine oluşan yeni durum; “erkeklerin  bütün düşüncelerinin ortada” olma hali , ana koloniden ayrılan kasabalarda konumuz bağlamında ‘Prentiss town’ da

erkekleri ses evreninde güdülür hale getirirken;  kadınları yabancı, “anlaşılmaz”, “bilinenez” hatta din adamınca “ruhsuz” görmelerini sağlıyor.

Gizem sopası,

Derin dünya tarihinde  gizem, bilinmezlik toplumları yönetmede daima öncelik taşır. 

Aklın ve bilimin gelişimi, eşitlikçi idare biçim arayışı dahi  bu gizem ve bilinmezlik zaafını yok etmemiştir. 

*

Farkında olmakta esarettir.

Filmin kurgusundan anladığımız; kalıcı gizemli yapıyı kurup sürdürebilmek için “ilâhi” etki gerekiyor.

Yoksa insan, mevcut  haliyle zor evrimleşecek; yok olmaz ise milyonlarca yıl geçmesi gerekiyor.

Yoksa, filmlerde gördüğümüz olağan üstü disiplinlerin kazandıracağı süper nitelikler;

acziyetin  bilincinde olan milyonlarca insanın  denediği ve çalışmakla gerçekleşmeyecek aşamalardır.

istisnalarını  ancak filmlerde defaatle izliyoruz. Zaten bu filmlerin (** ) tutulmasının sebebi ortak aczilet kabininden açılan sanal pencere olmasındandır.

*

Belediye başkanı David, Prentiss kasabanın din adamı Aaron (David Oyelowo) kadınların erkeklerdeki her şeyi görmesini, kendilerinin sırsız olmasına  tahammül edemiyor. 

Çünkü sır, ancak  yöneticilere  özeldir ve yönetimde kalmalıdır.

Güncelimiz “derin devlet” argümanları buraya tutunur. 

*

Dişil savunma hattı,

Kasabaya dönelim. 

Belediye başkanı David Prentss (Mads Mikkelsen), neredeyse televizyon yayını haline gelmiş erkek zihinlerini  etkilemeyi başarır.  Fakat “oyun bozucu” kadınlar,  cennetteki “yasak ağaç” gibi çekim etkisi yaratır. 

Önce kadınlara sokağa çıkma yasağı koyarlar. 

Rahip  Aaron,

-“kadınların sesi yok; çünkü onların ruhu yok!” hükmünden, 

-ses tanrı ile konuşmamı engelliyor” sonucuna gelir;

“İlletin” çaresini,  illetten muaf olan kadında  görür.

Oysa konu  “illet”,  zıtlıktan oluşmaz; illet, dış koşulların ürünüdür.  Dış koşullar varlığını sürdürmek ister; bunun için  önündeki engelleri aşmaya yönelir. 

Atmosfer,  kendini değiştirecek “iradeyi” eril etki olarak görüyorsa, onu etkisiz kılmanın yollarını “arar”.  Olmadı, eril etkiye sirayet eder, onun  gücünü kıracak “ajanlarını” çalıştırır. 

Eril iradenin “emir komuta merkezine” yani zihnine müdahale eder;zihinsel tasarılarını tasnif edip eyleme geçmeden, onları çuvala doldurulurmuş çeşitli  eşyanın ortalığa  dökülmesi gibi eril kişinin başının çevresinde üç boyutlu olarak  gözler önüne serer.  

Keşfedilen gezegenin eril düşünmeyi haclemesi; evrenin  nadir uzvu olan dünyayı katleden insanın yıkıcı, hoyrat kısmı olan erkeğe, yeni gezegenin oluşturduğu önlem olarak bakabiliriz. Çünkü evren Bütün’dür; “kötü haberi tez yayar.”

Yine gezegenin “dünya ana” gibi dişil karakterde olduğunu çıkarsayabiliriz( *). Böylelikle karşıtının yani eril cinsinin zihnine tesir ediyor. 

*

İlk koloniden  zamanla ayrılıp farklı alanlara yerleşen gruplardan konu  kasabamızda;  ilk kuruluş öyküsü belediye başkanı ve rahibin önderliğinde uydurulup kasaba halkına kabul ettirilir.  Çünkü çoğunluk, büyük günaha ortak olmuştur.  

*

Kadın taraftarı gezegen,

Sesi olmayan,  ne düşündüğünü dışa yansıtmayan bu yönüyle telkine kapalı kadınlar; kasabada  eril güven ortamı oluşturmak  adına katledilir. 

Sonra, bu günahın suçunu gezegeninin ‘bataklığında ‘yaşayan yerlilerin üstüne atarak; iflah olmaz düşmanlar uydurulur.

“Bataklık” tanımlaması ile dünyayı yaşanmaz hale getiren eril hükümetler ve hükmetme ihtirası; yeni gezegende tutunmaya çalışır. 

Büyük zenginlerin (Rockefeller)ve yeni kurulan devletlerin başlangıcında olan, “bataklığa gömülmüş ilk  günahlar”; daha sonra “gizli tarihe” evrilip kutsanması gibi gezegende küçük gruplara ayrılmış koloniler, kuruluş aşamasındayken bataklık yerlilerine yükledikleri günahlarını büyük dünya göçünün ikinci aşama ön izleme ekibinden sağ kalan kadım pilotu Viola Eade ( Daisy Ridlay)  tarafından açığa  çıkarılır. 

Kıssadan hisse,

Günümüz için kurumsal yapılardaki kanıksanmış günahların  açığa çıkmadının olanaksız ya da   dişil  hükümetlerce  açığa çıkarılabileceğini, düşünmeden edemiyor insan. 

*

Filmin bundan sonraki kısmı;

Nuh tufanından sonra insanlığa verilen ikinci fırsat gibidir.

İnsanlık birinci inişin “Kabil deneyiminden” sonra, ikinci inişin “Habil  modelini“ deneyecektir. 

Filmin sonunda, kasabanın zalimlerinden kaçan, ikinci dalga insan soyunun gezegene çağrılmasını amaç edinmiş Viola ve öksüz genç Todd Hewitt (Tom Holland), ilk geminin indiği yere ulaşırlar ve ikinci dalga insanlığın gezegene inişi için çağrı sinyalini iletirler.

Son söz: Kökler daima fırsat içerir.

(*) Aklın “havucu” merak; merak ise aklın varlığına kanıttır.

(** ) insan tekil olarak hep acizdir; bu yüzden barış ve adalet için organizasyon denemekten başka çaresi yoktur.

Diğer taraftan barış ve adalet organizasyon girişimleri kaybettikçe, “kurtarıcı” kahraman kurguları bitmeyecektir. Örnek iki esaslı film;

Birincisi, ‘Adalet’, 2014 yılında vizyona giren ABD yapımı vigilante aksiyon-gerilim filmi.Denzel Washington; ikincisi de gösterimde.

İkincisi, ‘John Wick’; Yönetmen Chad Stahelski; yapımcı, Basil Iwanyk , David Leitch; Baş oyuncu, Keanu Reeves .üç serisi severek izleniyor. 

(*) İnsanın temel yapısı olan kromozomlarında Erkek kromozonunun özelliği; Kadınlar X kromozomuyla birlikte X'ten bir tane daha taşırlarken (46, XX), erkekler, X'in yanında Y kromozomunu (46, XY) bulunduruyor.

Filmin künyesi:

Kaos Yürüyüşü, Patrick Ness ve Christopher Ford'un senaryosundan Doug Liman tarafından yönetilen 2021 Amerikan distopik bilimkurgu aksiyon macera filmi.

Yönetmen

Doug Liman

Yapımcı

* Doug Davison

* Allison Shearmur

* Erwin Stoff

* Alison Winter

Senarist

* Patrick Ness

* Christopher Ford

Uyarlama

The Knife of Never Letting Go

–Patrick Ness

Oyuncular

* Daisy Ridley

* Tom Holland

* Mads Mikkelsen

* Demián Bichir

* Cynthia Erivo

* Nick Jonas

* David Oyelowo

Müzik

* Marco Beltrami

* Brandon Roberts

Görüntü yönetmeni

Ben Seresin

Kurgu

Doc Crotzer

Stüdyo

* TIK Films[1]

* Quadrant Pictures

* Allison Shearmur Productions

* 3 Arts Entertainment

* Hercules Bron Creative Partnership[1]

Dağıtıcı

Lionsgate

Çıkış tarih(ler)i

24 Şubat 2021 (South Korea)

5 Mart 2021 (United States)

Süre

109 minutes

Ülke

United States

Dil

English

Bütçe

$100 million[2]

Hasılat

$25.4 million[1][3]