Kripto paralara dünyada özgürlükçü bakan ülkeler olduğu gibi ağır yasaklar uygulayan ülkeler de var. Ağırlıklı olarak, varlık veya emtia olarak tanımlanan paralar üzerinde ağır denetim kuralları uygulanıyor.

Kripto parayı Ödeme aracı olarak kullanılmasına izin verenler de var birer yatırım aracı olarak görenler de. Düzenleme yapan ülkeler de genellikle Türkiye'deki Sermaye Piyasaları Kurulu (SPK) veya Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) benzeri kuruluşların denetimine ve onların yasalarına tabi oluyor.

Bu kuruluşlar sürekli olarak denetlenip istendiği zaman da bilgilerini paylaşıyor. Ülkeler kripto para birimlerini ağırlıklı olarak birer varlık veya emtia olarak tanımlıyor. Ödeme hizmetleri alanında izin verenler de var. Türkiye'de Merkez Bankası kripto paraları bir ödeme aracı olmaktan çıkardı ve borsalara para transferini bankalarla sınırladı.

Kripto paralara ilişkin dünya çapında bazı ülkelerin uygulamaları ise şu şekilde:

ÇİN

Kripto para birimleri: Yasal değil

Kripto borsaları: Yasadışı

Çin Merkez Bankası 2013'te Bitcoin işlemlerini finans kuruluşlarına yasakladı. 2017'de ICO'lara ve yerli kripto para değişimini de ekleyerek yasağı daha da ileri götürdü. Ancak dünyadaki en büyük kripto para borsası Çinli ve kripto para madenciliğinin en yoğun yapıldığı yer de Çin. Ülkede Medeni Kanun'da devlet onaylı kripto para birimleri, mirasları belirlemek amacıyla tanındı.

İNGİLTERE

Kripto paralar: Yasal

Kripto borsaları: Yasal, FCA kayıt şartı var

İngiltere 2020'de kripto varlıklarının varlık olduğunu onaylasa da, belirli bir kripto para birimi yasası bulunmuyor ve kripto para birimleri yasal ödeme aracı olarak kabul edilmiyor. Kripto para borsalarının ise Birleşik Krallık'ta kayıt şartı var. Firmalar, tanınmış kripto borsaları, danışmanlar, yöneticiler ve profesyoneller dahil FCA'e kayıt zorunlu.

İSVİÇRE

Kripto para birimleri: Yasal, bazı açılardan ödeme aracı

Kripto para borsaları: Yasal, SFTA ve FINMA düzenleniyor

İsviçre'de kripto ve sanal para birimleri varlık veya emtia olarak sınıflandırılıyor. Borsalar finans kurumlarına eşdeğer kabul ediliyor. Gelir ve sermaye kazancı beyan ile vergilendiriliyor. Borsalar Finans Piyasası Denetleme Kurumu (FINMA) lisansı almak zorunda

AVRUPA BİRLİĞİ

Kripto paralar: Yasal, Euro üyeleri kripto paraları konusunda kısıtlanabiliyor

Kripto para borsaları: Yönetmelikler ülkeden ülkeye değişiyor. Ancak EBA, AB Komisyonu ve ECB ile uyumlu olmalı. Kripto para birimleri genel olarak Avrupa Birliği'nde yasal olarak kabul ediliyor, ancak vergilendirmesi değişiyor. Borsalar ise standart raporlama şartlarını yerine getirmek zorunda

AVUSTRALYA

Kripto paralar: Yasal, yatırım aracı

Kripto borsaları: Yasal, AUSTRAC'a kaydolma zorunlu

Kripto para birimleri, dijital para birimleri ve kripto para borsaları Avustralya'da yasal ve ülke, en liberal olanlardan. 2017'de kripto para birimlerinin yasal olduğunu ve bu nedenle Kara Para Aklamayı Önleme ve Terörle Mücadele Finansmanı Yasası'na tabi olduğunu ilan etti. Vergi de alınıyor. Kripto borsaları konusunda da 2018'de Avustralya İşlem Raporları ve Analiz Merkezi (AUSTRAC) kurallarına tabi olunması kararlaştırıldı.

JAPONYA

Kripto paralar: Yasal

Kripto borsaları: Yasal, Finansal Hizmetler Ajansı'na kaydolmak şart

Japonya şu anda kripto para birimleri için dünyanın en ilerici düzenleyici iklimine sahip. Bitcoin ve diğer dijital para birimlerini Ödeme Hizmetleri Yasası (PSA) kapsamında yasal emtia olarak kabul ediyor. Japonya'daki kripto borsalarının kayıtlı olması ve geleneksel kara para aklamayı önleme yükümlülüklerine uyması gerekiyor.

GÜNEY KORE

Kripto paralar: Yasal değil

Kripto para borsaları: Yasal, FSS'ye kaydolmak şart

Güney Kore'de kripto para birimleri yasal olarak kabul edilmiyor. Borsalar yasal olsa da yakından izleniyor. Vergilendirmede gri bir alan var. Ne para birimi ne de finansal varlık olarak kabul edildiğinden, kripto para birimi işlemleri şu anda vergisiz. Borsalar katı Finansal Denetleme Hizmeti önlemlerine tabi

ABD

Kripto paralar: Yasal

Kripto borsaları: Yasal, düzenleme eyalete göre değişiyor

Eyalet düzeyinde yasal bir yaklaşım olmasa da, ABD federal düzeydeki kripto para mevzuatı geliştirmede ilerleme kaydediyor. ABD Hazinesi 2013'te bitcoin'i tanıdı. Ardından 2015'te Vadeli İşlemler Komisyonu CFTC bir emtia olarak tanımladı. Finansal Suçlarla İlgilenen FinCEN, kripto para birimlerini yasal kabul etmiyor. Borsalar kayıtları saklama ve Şüpheli Faaliyet Raporları (SAR) ve Döviz İşlem Raporları (CTR) hazırlamak zorunda.

KANADA

Kripto paralar: Yasal

Kripto borsaları: Yasal, FinTRAC'a kaydolmak gerekiyor

Kanada'da yasal ödeme aracı değil. Ancak online veya bunları kabul eden mağazalarda mal ve hizmet satın almak için kullanılabiliyor. Kara para aklama ile ilgili düzenlemesini onaylayan ve menkul kıymetler yasaları kapsamına alan ilk ülke. 2020'den itibaren tüm borsaların, Kanada Mali İşlemler ve Raporlar Analiz Merkezi'ne (FinTRAC) kaydolması ve sermaye gerekliliklerine uyması gerekiyor.

SİNGAPUR

Kripto paralar: Yasal

Kripto para borsaları: Yasal, Singapur Para Otoritesine kayıt gerekli

Singapur'da kripto para borsaları ve ticareti yasal. Kripto para birimleri yasal ödeme aracı olarak kabul edilmese de, Singapur Bitcoin ve diğer kripto paraları emtia olarak değerlendiriyor ve bu nedenle Mal ve Hizmet Vergisi uyguluyor. Singapur Para Otoritesi (MAS) kripto para birimlerinin gelişmesi üzerine nötr duruş benimsedi. 2020'de MAS, bu ürünlere yatırımın riskleri konusunda uyarılarda bulundu.

Kripto para anket sonuçları yayınlandı! Tablo vahim

Diğer taraftan Türkiye Gençlik Kulüpleri Konfederasyonu'nun 11 ilde 18-29 yaş aralığında yaptığı anket çalışmasından çarpıcı sonuçlar çıktı.

İşte GençKonfed’in sorduğu ANKET SORULARI ve cevaplar:

 Dijital Borsalarda hesabınız var mı?

 %57 Evet / %43 Hayır

 Kripto para hakkında bilginiz var mı?

 %78 Evet / %22 Hayır

Türkiye’nin yerli kripto parası var mıdır?

 %25 Evet / %75 Hayır

 Kripto paralar yatırım aracı mıdır? Yatırım için tercih eder misiniz?

 %60 Evet / %40 Hayır

İddia oynadınız mı/oynar mısınız?

%75 Evet / %25

Hayır Milli piyango aldınız mı/alır mısınız?

%65 Evet / %35 Hayır

Kripto para, borsa, iddia veya milli piyango deneyiminiz oldu mu?

 %85 Evet / %15 Hayır

HODEX’E PARA YATIRAN HER 100 KİŞİDEN 77’Sİ 34 YAŞ ALTI

Federasyon başkanı Dr. Bilal Okudan, Kripto para yatırımcılığı konusunda detaylı bilgisi olmadan yatırım yapan gençleri büyük riskler beklediğini belirterek özellikle birçok kripto para borsasının online ödeme yöntemleri ile (kredi kartı-paypal-papara vb.) koin satmaya başladıklarına dikkat çekiyor. Dr. Okudan açıklamasına şöyle devam ediyor: “ Bu durum tabii ki gençlerin koinlere tek tuşla ulaşmasını ve satın almasını kolaylaştırdı. Birçok bilinçsiz yatırımcı genç, özellikle aile bireylerine ait kredi kartlarını kullanarak bu tip sanal kripto para borsalarına yatırım yapmaya başladılar.

KREDİ KARTI EKSTRELERİNE DİKKAT

Diğer yandan şunun altını çizmek gerekir. Kredi kartı ekstrelerinde koin alım satımı yazmamakta, online ödeme yönteminin sadece adı görünmektedir. Bu sebeple anne babalar bu durumu geç fark etmektedir. Ülkemizde online ödeme yöntemleri ile koin alım satımına bir denetleme getirilirse bu alım satımlar bir düzene girecektir. Birçok genç yatırım konusunda fazla bilgisi olmadığı halde alım yaptığı için, yatırım yaptığı koin aşağı yönlü bir grafik seyrettiğinde hemen telaşa kapılım birikimlerini satmakta ve büyük bir zarara uğramaktadır. Bu sebeple bilgi birikimi olmadan, koin borsalarına yatırım yapmak çok risklidir.” Araştırmanın dikkat çeken diğer bir verisi Okudan’ı doğrular yönde: Thodex’e para yatıran her 100 kişiden 77’si 34 yaş altı. Genç Konfed’in yaptığı mini araştırmanın sonuçları, gençlerin risk alma potansiyellerini, kumara yatkınlıklarını ve kripto paralara dair algılarını ortaya koyması bakımından oldukça önemli. Sonuçlar, daha kapsamlı araştırmalar yapılmasının gerekliliğini göstermesi bakımından ayrıca kayda değer.

GENÇ KONFED’İN KONUYLA İLGİLİ DETAYLI AÇIKLAMASI İSE ŞÖYLE:

12 yıl önce Bitcoin ile başlayan daha sonra da ortaya çıkan altcoinler ile yaygınlaşan kripto para yatırım araçları kolay yoldan para kazanmayı düşünen insanlar için bir seçenek haline geldi. Giderek popülerleşen Bitcoin, etherium, xripple, dogecoin, ada, tether vb. Kripto paralar ile yatırımcılar az yatırıp çok kazanmanın hayalini kuruyorlar. Tabi gün geçtikçe yatırımcı sayısı artan kripto paraların alım-satım işlemlerinin gerçekleştiği yeni borsalar haliyle türemeye başladı.

TÜRKİYE'DE TOPLAM GÜNLÜK İŞLEM

HACMİNİN %91’İ EN BÜYÜK 4 BORSADA!

İşlem hacimleri düşük olmasına rağmen yatırımcılara normal piyasa fiyatlarından daha ucuz altcoinler satacaklarını Vaad eden bu tip borsalara bilinçsiz yatırımcılar güvenip birikimlerini aktarmaya başladılar. Son 24 saatte ülkemizde Türk Borsalarından 2.4 milyar dolarlık yani yaklaşık 20 milyar TL’lik coin işlem hacmi gerçekleşti. Türkiye’de yaklaşık 14-15 adet borsa bulunmakta. Bunların %90’ı son 2-3 içerisinde kurulmuş yeni borsalar. Ülkemizdeki toplam günlük işlem hacminin %91’i en büyük 4 borsalardan gerçekleşiyor.

THODEX'İN DOGECOIN TUZAĞI

Kullanıcıların para karşılığında aldıkları coinler kullanmakta oldukları borsalar içinde kalmakta, bu sistem üzerinden alım-satım işlemlerini gerçekleştirmektedirler. Fakat sistemin merkezinde olan kişi, yani borsayı yöneten kişi site alt yapısı kendi oluşturduğu için tüm hesaplara yönetim paneli üzerinden ulaşabilmekte, tek bir tuş ile yatırımcıların sistemdeki tüm birikimlerini, işlem geçmişini görüp dilediği hesaplarına dakikalar içerisinde aktarabilmektedir. Nitekim son günlerde ülkemizde meydana gelen Thodex koin borsası örneğinde de bu durum aynı şekilde olmuştur. Borsa sahibi yatırımcılara piyasa fiyatının %20-%30 düşüğüne Dogecoin satacağını duyurmuş ve sisteme binlerce yatırımcı çekmiştir.

SICAK CÜZDAN SOĞUK CÜZDAN FARKI

Borsayı geçmişte hali hazırda kullanan ve yeni gelen yatırımcıların birikimlerini tek bir tuş ile kendi cüzdanına aktarmış, yatırımcıların bu durumu fark etmesini önlemek ve rahatça kaçış planı yapabilmek için sistemi kilitleyip bakım çalışması yapıyoruz bilgilendirmesinde bulunmuştur. Aslında bunların tamamı vakit kazanma temellidir. Web sitesi veya mobil uygulaması üzerinden borsaya ulaşamayan yatırımcılar endişeye kapılmış ve birçok forum sitesinde, sosyal medya araçlarında şikayetlerini dile getirmişlerdir. Kripto para yatırımlarının Sıcak cüzdan ve Soğuk Cüzdan olmak üzere iki çeşit depolama yöntemi vardır. Sıcak cüzdan her hangi bir cihazdan hesabınıza erişip kolayca al sat yapmanızı sağlayan sistemdir, soğuk cüzdan ise flash disk benzeri kripto paralar için blockchain teknolojisine özel üretilmiş USB cüzdanlardır. Soğuk Cüzdan ile kripto para varlıklarınızı saklayabilir dünyanın her hangi bir yerine taşıyabilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta soğuk cüzdanda oluşturacağınız şifreyi unutmamanızdır. Bu şifreyi unutmanız durumunda %90 ihtimalle tüm varlıklarınızı kaybedebilirsiniz. Thodex borsasında görünen durumda tam olarak budur. CEO Fatih Faruk Özer, büyük bir ihtimal dahilinde sistemdeki tüm kripto varlıkları üzerinde taşıdığı Soğuk Cüzdan’a aktarıp bu yöntem ile milyarlarca doları basit bir şekilde yurt dışına çıkarmıştır. Yakalanması durumunda bile eğer bu kripto varlıkların bulunduğu Soğuk Cüzdanı saklamış veya bir başka bir şahsa teslim etmiş ise yakalanması pek bir şey ifade etmeyecektir. Özellikle kara para aklamada sıkça tercih edilen kripto para borsalarına yatırım yapmayı düşünen kullanıcıların bu konularda daha temkinli olup, bu tarz işlem hacmi düşük, yeni kurulmuş veya piyasa fiyatlarından daha uygun oranda altcoin satmayı vaad eden borsalardan kesinlikle uzak durmaları gerekmektedir. Son günlerde batan kripto para borsalarına birikimlerini kaptırmış yatırımcıların verdikleri bilgilerin tespit edilmesi çok zorlu bir süreçtir. Ciddi anlamda elindeki avucundaki tüm birikimi sisteme kaptırmış yatırımcıların yanında, yanlış işlemler ile birikimlerini geçmişte kaybetmiş şimdi ise kaybettiği parayı da geri almaya çalışan yatırımcılar ortaya çıkabilir. Örnek vermek gerekirse sisteme daha önce 1 milyon tl yatırmış bir kullanıcının, kripto para borsasında alım satım işlemleri gerçekleştirerek elindeki altcoinleri 200-300 bin tl civarına düşürmüş olması bir ihtimal dahilindedir. Bu kullanıcılar tabii ki bu durumdan istifade edip sistemdeki birikimlerinin daha fazla olduğunu savunacak ve kaybettikleri tutarı da isteyeceklerdir. Bu konuda yetkililerin detaylı bir inceleme yapması gerekecektir.

GENÇLERIN %78’İNİN KRİPTO

PARA HAKKINDA BİLGİSİ VAR

Türkiye Gençlik Kulüpleri Konfederasyonu olarak ülkemizin 11 ilinde 18-29 yaş aralığında 200 kişinin katılımıyla yaptığımız anket çalışmasına göre, ülkemizde her 2 kişiden 1’inin kripto para borsalarında hesapları bulunuyor. Ankete katılan gençlerin %78’i kripto para hakkında bilgisi olduğunu aktarırken, %60’ı kripto paraları bir yatırım aracı olarak görüp tercih edebileceğini söylüyor. Kripto para yatırımcılığı konusunda detaylı bilgisi olmadan yatırım yapan gençleri büyük riskler bekliyor. Özellikle birçok kripto para borsası artık online ödeme yöntemleri ile (kredi kartı-paypal-papara vb.) koin satmaya başladılar. Bu durum tabii ki gençler açısından koinlere daha rahat bir şekilde tek tuşla ulaşabilmeyi ve satın almayı kolaylaştırdı. Birçok bilinçsiz yatırımcı genç özellikle aile bireylerine ait kredi kartlarını kullanarak bu tip sanal kripto para borsalarına yatırım yapmaya başladılar. Kredi kartı ekstrelerinde koin alım satımı yazmamakta, online ödeme yönteminin sadece adı görünmektedir. Bu sebeple anne babalar bu durumu geç fark etmektedir. Ülkemizde online ödeme yöntemleri ile koin alım satımına bir denetleme getirilirse bu alım satımlar bir düzene girecektir. Birçok genç yatırım konusunda fazla bilgisi olmadığı halde alım yaptığı için, yatırım yaptığı koin aşağı yönlü bir grafik seyrettiğinde hemen telaşa kapılım birikimlerini satmakta ve büyük bir zarara uğramaktadır. Bu sebeple bilgi birikimi olmadan, koin borsalarına yatırım yapmak çok risklidir. Thodex’e para yatıran her 100 kişiden 77’si 34 yaş altı.